donderdag 23 juni 2016

Bizar (2)

Wat de kunst ons kan leren.

Jan Henderikse bij Verbeke.

Ik schreef het al eerder in mijn blog. Niets zuig ik uit mijn duim. Ik heb alleen maar een aantal uitspraken, die de curatoren van Sonsbeek'16 zelf in de diverse media hebben gedaan, simpelweg opgesomd en in mijn blogartikel op een rij gezet. Dat hieruit een nogal absurd beeld is ontstaan is niet het gevolg van een of andere persoonlijke mening, dat zou zeker een misvatting zijn, maar het gevolg van de verwerpelijkheid van die uitspraken zelf. 

In de beste tradities van de beeldende kunst heb ik in mijn blogartikel Bizar een tweetal technieken toegepast, louter om het effect van die uitspraken kracht bij te zetten en daarmee haar abjecte karakter te benadrukken. Allereerst heb ik het middel van het contrast toegepast door de uitspraken tegenover een aantal nijpende wereldproblemen te plaatsen. Als tweede middel heb ik het onvervalste nevenschikken en herhalen toegepast zoals ZERO en NUL mij leerden: een watje is een watje, een mooi paneel met veel watjes is een kunstwerk (Henk Peeters); een flesje bier is een flesje bier, een nette stapel kratten met flesjes bier is een kunstwerk (Jan Henderikse).

Met dank aan allen die reageerden op en onderling discussieerden over mijn artikel, schrijf ik in vervolg hierop een aantal nieuwe berichten in mijn blog waarin ik vooral zal ingaan op het hernemen van de kunst door, jawel, hoe verzin je het, de kunstenaar zelf.


zondag 19 juni 2016

Bizar

Participatiekunst.

Googleimagefireindonesia

Terwijl de wereld in brand staat en de openbare ruimte in bezit wordt genomen door legers, terroristen, hooligans, migranten en stakers, waarbij de overheden alle zeilen moeten bijzetten om nog enigszins op een humane manier de orde te bewaren, hebben in diverse publicaties de curatoren van de door diezelfde overheden met ettelijke miljoenen gesubsidieerde beeldende kunstmanifestatie Sonsbeek'16 Transaction in Arnhem de kunst vogelvrij verklaard en het publiek uitgenodigd om actief in de tentoonstelling te participeren door onder meer het Gemeentemuseum te bezetten, tegen de in het Sonsbeekpark tentoongestelde werken te urineren, ja zelfs deze in de fik te steken. Verfrissend, zelfs bruisend, zo wordt algemeen in de diverse bladen, van de NRC tot de Volkskrant, van de Gelderlander tot The New York Times, de aanpak van de curatorengroep ruangrupa uit Indonesië geroemd om de beeldende kunst van haar sokkel te halen en tot de grond toe af te breken. Er wordt nu al over gesproken om deze succesvolle aanpak over 4 jaar een vervolg te geven.

donderdag 16 juni 2016

Heel Holland Bakt

Stokbrood

Nabij de watermolen in het park Sonsbeek in Arnhem staat een huisje dat uit houten latjes is opgebouwd en gedurende de tentoonstelling Sonsbeek’16 Transaction langzaam in een oven opgestookt zal worden om er broodjes mee te bakken. Het was groot nieuws toen werd aangekondigd dat de eerste houten delen van het bouwsel er al uit zijn! Daarmee is nu al 2 keer gebakken: pizza door Jochem de Wit en desembrood door Tom van Otterloo. Wat zal het volgende baksel zijn? Ik kan niet wachten. Het advies van de organisatie aan het publiek is daarom om Facebook en de website van Sonsbeek goed in de gaten te houden. Zelf gok ik op stokbrood.
Zo flauw de projecten van de deelnemende kunstenaars zijn, zo scherp, ja zelfs bizar, zijn de uitspraken van een paar curatoren van Sonsbeek’16 in een interview met Marian Cousijn in De Correspondent waarin zij claimden dat de openbare ruimte van iedereen was. “Ga vooral je gang”, was de oproep aan het publiek. “Geef een statement af, kaap het museum, steek de boel in de fik en plas tegen de kunstwerken aan”.

zaterdag 11 juni 2016

Social Design (11)

Fight back.

Beeld in Düsseldorf 2015.

Dit is echt het allerlaatste artikel dat ik schrijf over het aspect Social Design in de wereld van de Beeldende Kunst. Sommigen denken dat ik al die lelijke dingen die ik opschrijf gewoon uit mijn duim zuig, maar ik heb niet veel meer gedaan dan het signaleren van een trend zoals ik dat in de media en de praktijk meende op te merken en waarover ik mij in eerste instantie verbaasd afvroeg waarom al die onbetaalde beeldende kunstenaars zo gemakkelijk leken mee te gaan met al die vormen van zogenaamde “participatiekunst" waarbij, ook na de drastische bezuinigingen op de kunsten, vooral niet-kunstenaars met een wel goed betaalde aanstelling de (volledige) regie hebben. Gaandeweg kwam er bij mij toch enig inzicht en daarmee zelfs enig begrip voor al die kunstenaars die zich noodgedwongen de rol van wereldverbeteraar laten aanmeten om toch nog enige inkomsten te genereren. Want laten we wel zijn, het is voor veel beeldende kunstenaars puur overleven, iedere dag opnieuw. De beeldende kunst als een autonoom terrein, waar eigenzinnige kunstenaars in alle vrijheid onderzoeken, waarnemen, filosoferen, reflecteren, vormgeven, presenteren en acteren, staat mede door de terugtredende overheden onder een geweldige druk. De gemeentelijke en de provinciale overheden hebben om politieke redenen het accent volledig op de zogenaamde “nuttige” kunsten gelegd en hebben daarbij haar enorme kapitaal aan autonome beeldende kunstenaars volledig verwaarloosd, hen verweesd in armoede achtergelaten en hun presentatieplekken vernietigd. De kunstgelden stromen nu vooral toe naar allerlei kunstprojecten voor scholen, wijken en amateurs en, niet te vergeten, naar de speerpunten mode en ontwerpen, zoals die bijvoorbeeld in Arnhem ooit door de politiek zijn bepaald. En dan heb ik het nog niet eens over de kunstgelden die zijn weggespoeld naar mislukte top-down initiatieven, lege miljoenengebouwen, kostbare transities, dure interims, budgetoverschrijdingen en nog heel veel meer ellende dat overigens allemaal is na te lezen op internet.
Het nieuwe dogma dat kunst pas kunst is als je er wat mee kunt doen maakt het er allemaal niet beter op. De tentoonstellingen Sonsbeek’16 Transaction en Biënnale Gelderland in Arnhem en bijvoorbeeld de tentoonstelling Tomorrow is the question van Rirkrit Tiravanija in het Stedelijk Museum in Amsterdam waarin hij tafeltennistafels op het Museumplein plaatste, zijn de voorboden van het totale ontgrenzen, waarbij de vraag wat kunst is volstrekt irrelevant is geworden. Het kunstwerk is niets meer dan een ontmoetingsplek waar je vrienden maakt en er ook nog eens blij van wordt.
Wellicht kan enige bezinning ons helpen. De publicist Paul Scheffer had het al eerder over de (bedreigde) grenzen in Europa, bijzonder interessant is de manifestatie “Een Muur voor Verandering” in Expoplu, Van Oldenbarneveltstraat 63-A, Nijmegen op zondag 19 juni van 15:00 tot 22:00 georganiseerd door De Visionarissen, een jong reflectieplatform, waaronder Eef Veldkamp uit Arnhem. In de avond is er onder meer een lezing van Prof. Dr. Henk van Houtum, waarin hij zal ingaan op hoe muren identiteiten scheppen. Van Houtum is hoofd van het ‘Nijmegen Centre for Border Research’.

woensdag 8 juni 2016

Social Design (10)

De kunst en de voetafdruk.

Tekening kruispunt.

Het is grappig om te zien hoe in het Arnhemse haast iedereen over elkaar heen buitelt met superlatieven om de tentoonstelling Sonsbeek’16 Transaction te duiden nog voordat de tentoonstelling goed en wel op gang is gekomen. Met een enkel stukje in het landelijke dagblad NRC, waarin de curatorengroep ruangrupa een forse veer in haar achterste wordt gestoken omdat zij de vraag “wat nu eigenlijk kunst is” geheel overbodig heeft gemaakt, lijkt iedere dialoog bij voorbaat in de kiem gesmoord te worden omdat het woord of begrip kunst, vanaf nu werkelijk van alles of helemaal niets betekent, van iedereen is behalve de kunstenaar zelf, maar toch ook nog wel een beetje leuk moet zijn. De oproep van de curatoren voor het vrij uitwisselen van ideeën, is daarmee een loze kreet geworden omdat iedere kritiek die het eigen feestje onherroepelijk zal verstoren, ofwel niet gehoord, ofwel verdacht zal worden gemaakt.
Een van de plekken die alom geroemd wordt is de constructie die een van de kunstenaars over de waterval in Sonsbeek bouwde. Niet alleen ontneemt de constructie zonder enige compassie het zicht op een prachtige waterval in de Engelse Landschapsstijl, het bouwsel geeft ook onderdak aan een zogenaamde “bank” die “biljetten” uitgeeft die de ecologische waarde aangeven van een stukje bedreigde aarde. Ik zou zeggen tegen de maker, ga eens down to earth en situeer dat stukje aarde op de plek van het eigen bouwsel en neem dat als uitgangspunt voor een ecologische voetafdruk. Niet het ideologische, maar het concrete project is hier gevraagd met alles erop en er aan. Met materialen als bijvoorbeeld aluminium en plexiglas, opbouw, arbeid, afval en organisatie van het specifieke project, management expo Sonsbeek’16 incl. communicatie, marketing, vliegreizen Nederland-Indonesië, etc. En natuurlijk ook het integraal publiceren van die handel!
Ik weet, het klinkt een beetje hard. Liever laat ook ik mij meevoeren door het artikel in NRC: het water ruist, de bankbiljetten knisperen, het zonlicht dat gefilterd door bladeren en plexiglas naar binnenvalt, is blauw, paars en groen.   

zondag 5 juni 2016

Social Design (9)

Save the world.

Beeld in Düsseldorf 2015.

Een heerlijke tentoonstelling gezien in het Sonsbeekpark in Arnhem. Kom er ook eens kijken en neem vooral je kinderen mee; kunnen ze lekker spelen in het speeltuintje. Nee, niet in een goedgekeurde inheemse met rubberen tegels, die staat nu in Indonesië (hoezo?), maar in een echt Indonesisch speeltuintje waar kleine vingertjes gemakkelijk afknellen en je heel hard kunt vallen. Er staan ook heel veel huisjes in het park. Dat klinkt dan wel weer vertrouwd. De huisjes zijn gemaakt uit bamboepaaltjes, aluminium plaatjes en houten latjes. De huisjes zijn allemaal kunstwerken, althans volgens de curatorengroep ruangrupa uit Indonesië die ons voorhoudt: “kunst is pas kunst als je er ook iets mee kunt doen”. En dat kan met huisjes. Je kunt er trouwen, brood bakken en zoveel meer. De participatie van het publiek wordt hierbij nadrukkelijk gevraagd, zij is de belangrijkste schakel die het kunstwerk afmaakt. Maar dit is nog niet alles. Gelijk het Eurovisiesongfestival waarbij aan iedere songtekst meestal een sentimentele boodschap aan de wereld wordt toegevoegd, hebben de makers van de beelden in het park zich ook ware wereldverbeteraars getoond. Een van de kunstenaars verwerkte verschillende patronen in het werk en baseerde zich daarbij op de wereldgodsdiensten onder het motto: “wij zijn allemaal verschillend maar toch gelijk”. Ik vind dat mooi. Een andere kunstenaar wilde met zijn werk de economie met de ecologie verbinden, ja zelfs, zo zei hij: “het gehele financieel-economische stelsel moet op de schop”. Prachtig. De kunst gaat eindelijk de wereld redden.