NatLab

Science Fiction.

 

 

Nico Schulte. Pentekeningen ca. 1980. Robots en andere figuren. 

 

Ook deze tekeningen was ik vergeten toen ik ze bij het opruimen tegenkwam. Merkwaardige tekeningen. Een robot- achtige figuur die zich uit een soort wand losmaakt en een object, bestaande uit staketsels en aderen, dat lijkt te groeien in een min of meer geconditioneerde omgeving. Het is Science Fiction. Ik herinner mij de periode rond 1980 dat mij dit interesseerde. Niet veel later begon ik mijn beeldende experimenten met het terugbouwen van radio’s door zoveel mogelijk de industriële componenten daarvan te vervangen door natuurlijke, organische materialen waarbij de elektrische voeding werd opgewekt door galvanische energievelden. Het lijkt allemaal absurd, maar recent lees ik dat het onderzoek door Marjolein Helder - zie: http://www.plant-e.com/ - om elektriciteit uit planten te benutten, zeer beloftevol is. Het was ook de periode dat ik, ondanks de welwillende houding van de onderzoekers zelf, tevergeefs bij het Natlab van Philips als beeldend onderzoeker tot een overeenkomst trachtte te komen om te experimenteren met de nieuwste LCD-technieken. We weten hoe het is afgelopen met het NatLab toen Philips haar strategie wijzigde. Er is echter hoop. Ik hoorde Robbert Dijkgraaf onlangs pleiten voor een revival van zo’n plek waarbij de beste onderzoekers met de beste faciliteiten worden ondersteund. Waarom is die plek wel in Princeton en niet gewoon in Nederland?  

 

Verbeelding

Auto's.

Als je je zolder opruimt en je vindt een paar ontwerpschetsen terug die je vergeten was, dan ben je bij de eerste aanblik daarvan weer helemaal terug bij het gevoel dat je had toen je deze schetsen maakte. Supersnelle auto’s. Auto’s die je nooit hebt bezeten, die je nooit hebt kunnen kopen, maar die je wel hebt verbeeld. Het terugvinden van een herinnering aan die verbeelding is eigenlijk ook een bezit:

 

 

3 schetsen uit 1975.

 

 

 

Een hoger doel

Vernederen.



Zit ik weer eens het boek “Nooit meer slapen” van Willem Frederik Hermans te lezen. Het is een afgeschreven bibliotheekboek, vol met vlekken, aantekeningen en platgeslagen muggen. Wat dat betreft kom ik aardig in de sfeer van het boek waarin de schrijver de ellende beschrijft die hij op zijn voettocht door Lapland meemaakt. Wat "Hermans" meemaakt dient een hoger doel: zijn wetenschappelijke onderzoek wil hij afsluiten met het liefst een summa cum laude. Hogere doelen doen mensen het uiterste van zichzelf eisen. Iedere dag verleggen de professionals hun grenzen en gaan risico’s aan. Met de poten in de stront, met de handen in een gezwel, met het hoofd in de vuurlinie. Je zou wel gek zijn om deze risico’s aan te gaan zonder de voordelen daarvan te genieten met het verwerven van geld, aanzien en waardering. Je zou wel gek zijn om stompzinnige taken uit te voeren als er een hoger doel ontbreekt. Het is voor iedere bijstandstrekker vernederend als je door de overheid verplicht wordt om stompzinnige taken uit te voeren op straffe van sancties als het hogere doel volstrekt corrupt is. De overheid heeft helemaal geen banen. Ik prijs mij gelukkig dat het hogere doel van kunst in zichzelf gelegen is. Daarvoor is helemaal geen overheid nodig.

Trash XXL

Troost.

Yorkshire video David Hockney 2013.

 

Ik las een bijzonder artikel in de Volkskrant van 06 december 2013 van Sacha Bronwasser over de kunstenaar Jacobus Kloppenburg. Om meerdere redenen raakte het artikel mij. Allereerst om de ontmoeting met een tot op heden voor mij totaal onbekende kunstenaar en de aard van zijn werk dat mij bijzonder aanspreekt - vooral de recycle-gedachte - . Ik ben blij verrast dat een deel van zijn werk toch nog te zien is bij de Verbeke Foundation nadat een groot deel van zijn archief eerder in de verbrandingsoven verdwenen is. Ik hoop dat zijn werk in België veilig is, maar zeker weten doe ik dat niet helemaal. Op het terrein van de Verbeke Foundation zijn niet alleen kunstwerken aanwezig die de cyclus van leven en dood verbeelden, maar die zelf ook in ernstige mate onderhevig zijn aan de tand des tijds. Het is trouwens oppassen met verbrandingsovens. In Duiven nabij Arnhem staat er ook een. Een prachtig ding op een prachtige plek. Als David Hockney niet in Bradford geboren was zou hij geen landschappen in Yorkshire schilderen maar deze vuilverbrander die zich iedere dag dominant in nieuwe gedaanten vertoont. Een verbrandingsoven is een killer. Je wilt niet weten wat daar aan moois ongezien in verdwijnt. Ik schreef er al eerder over. Gelukkig is er troost. In het artikel lees ik dat Jacobus Kloppenburg ondanks de "Grote Ramp" gewoon is blijven doorwerken.

 

Fallus

Het moet niet gekker worden. 

Uitnodiging tentoonstelling MMKA december 2013.

 

Het is een rare tijd. Zonder enige aankondiging belanden eerst volop vulva’s in mijn mailbox, daarna zijn het talloze fallussen en tegelijkertijd moet ik mij verhouden met Zwarte Piet. Hierboven staat als voorbeeld een uitnodiging van het MMKA. Hoe krijg ik dit allemaal persoonlijk en politiek- correct op orde? Gelukkig ontving ik op Facebook een uitnodiging voor een workshop naaktmodeltekenen. De hierbij getoonde afbeelding gaf mij weer enige structuur aan mijn verwarrende gedachten. Drie krachtige jongemannen in de nationale kleuren rood, wit en blauw tekenen energiek een vrouwelijk en een mannelijk model waarbij de man, zedig gekleed in een boxershort, knielt voor de zittende, naakte vrouw en haar verleidt met een trosje druiven. En zo hoort het.

Workshop in Lichtenvoorde 2013. 

 

   

Vulva

Vragen.

De aanleiding voor dit artikel is ingegeven door een aantal berichten die zomaar, gelijktijdig op mijn pad kwamen:

Allereerst was daar Radio Maria. Toen ik haar voor het eerst op een van mijn radio’s ontving dacht ik nog te maken te hebben met een obscure zender. Het conservatieve katholieke geluid liet ik gewillig op mij neerdalen, ja, zelfs intensiveerde ik de wonderlijke klanken van gebeden en gezangen die tot mij kwamen door meerdere van mijn radio’s in mijn atelier gelijktijdig op deze zender af te stemmen voor een echt surround effect.

Waarom deed ik dat eigenlijk?

Een paar dagen later ontving ik een mail van een kunstvriend met links naar de Vulva Christi:

http://rinkenijburg.blogspot.nl/2013/11/14.html  

http://www.mistermotley.nl/salon/vulva-christi

Waarom las ik dat eigenlijk?

Vandaag zag ik bij de VPRO een aflevering van Metropolis gewijd aan de vagina.

Waarom bekeek ik dat eigenlijk?

Het zijn allemaal vragen. Zij raken het begrip perversiteit. Hoe verbind ik de antwoorden op al die vragen tot een zinvol geheel? Een ding weet ik zeker: De antwoorden zullen altijd vragen blijven.

Recycle the Art

Het nieuwe voegt niets toe aan het oude. Vernieuw daarom het oude.

Met een vriendengroep besprak ik laatst waarom we ooit een korte tijd hebben samengewerkt om beeldende kunst te maken. De naam van de groep noemden we het Conglomeraat. Een conglomeraat is een geheel van dingen. Dat zijn dingen die verder helemaal niets met elkaar te maken hebben, maar zich wel in elkaars nabijheid bevinden. We hebben er vele sessies aan besteed. Niets hadden we gemeen. Althans, dat dachten we. De gemeenschappelijke factor was er wel degelijk. Alleen begrepen we het toen niet. Als ik nu het beeldende werk van dezelfde vrienden er op na zie valt het mij op dat ieder van ons beelden hergebruikt en inhouden herinterpreteert, overigens op een geheel eigen, persoonlijke manier. We waren zo postmodern als de pest.

Om te voorkomen dat mijn beeldende werk regelrecht in de afvalverbrander in Duiven terecht komt, ruimde ik mijn zolder op en ontdekte ik vergeten beeldende werken op papier. Ik snijd deze op maat, bewaar de reststukken en maak er weer nieuwe beelden van. Ook al het afval is goud in mijn handen. Ik waan mij een gelukzalige archeoloog die doorsnedes van vuilnisbelten maakt en daaruit een begin van een nog ongekende cultuur of beschaving tracht te reconstrueren.

Ik zag onze astronaut André Kuipers een bezoek brengen aan Jakarta, Indonesië. Zelden heb ik zoveel afvalbergen gezien. Wat een ellende. Oorzaak is de mind set van de mensen die het afval gewoon weggooien. Dat is traditioneel. Was het vroeger het organische materiaal dat vervolgens direct in de natuur werd opgenomen, nu stapelt al het niet-afbreekbare materiaal van de moderne wereld zich niet alleen torenhoog op maar neemt ook steeds meer plaats in, zelfs in natuurreservaten. Nederland kan hierbij helpen met vuilverbranders. Dat is mooi op de korte termijn. Beter is de mind te resetten.

In Nederland bevindt zich ook een gigantische afvalberg. Een kunstafvalberg. Na de BKR, de WIK en vele andere subsidieregelingen bestaat er veel onverkocht, onvoltooid, mislukt, ongekend, miskend, afgewezen, ondergewaardeerd of anderszins gewogen of beoordeeld beeldend werk in ateliers, gebouwen, fabrieken, opslagruimtes, kelders, schuren en zolders. Voordat we onze cultuur weggooien en we de iets te gretige vuilverbranders in Nederland hiermee voeden dienen we eerst alle verloren ideeën, bijzondere concepten en uitzonderlijke werken veilig te stellen. Het is goud delven. Indachtig Latour.

Radio Maria

 http://www.radiomaria.nl/

 

675 AM.



Een aantal jaren geleden bouwde ik radio’s terug door zoveel mogelijk de industriële componenten te vervangen door organische materialen. Zij stemden verrassend af op mij onbekende, obscure zenders. Recent ontving ik in mijn atelier in Oosterbeek op een van mijn meer dan 50 jaar oude Constant 7 Transistor MW/LW Portable Radio’s de zender Radio Maria- AM 675. Even dacht ik iets obscuurs op het spoor te zijn. Ik stelde mij een moment voor dat de nonnetjes samen met de paters in het klooster dicht bij mijn atelier een ondergrondse religieuze zender begonnen waren. Om de klanken en gebeden zo intensief mogelijk tot mij te laten komen voor een ultieme ruimtelijke beleving stemde ik zes van mijn portable radio’s in mijn atelier af op deze zender. De tijd schrijdt echter voort en het inzicht komt later. De verrassing lijkt verdwenen. Wat mij ooit obscuur leek is dat helemaal niet meer. Radio Maria is een krachtige zender met een Webstream en alles erop en er aan, zelfs Worldwide. Luister naar: http://www.radiomaria.nl/ .

 

Kunst en Geld (2)

Lezing Anna Tilroe.

Geen cent te makken, maar wat is het een heerlijk onderwerp: "Kunst en Geld". Nieuwe economische machten, verzakelijking van de instituties binnen de kunstwereld; haast eindeloos zijn de actuele thema's waarover kunstenaars, wetenschappers, overheden en het geïnteresseerde publiek met elkaar in de clinch kunnen gaan. Helaas lukte het mij niet meer om een kaartje te krijgen voor de afscheidslezing op 15 november 2013 a.s. in Museum Het Valkhof Nijmegen van Anna Tilroe, bijzonder hoogleraar Kunst en Cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen van september 2010 tot november 2013 in het kader van het Soeterbeeck Programma. De titel van haar lezing luidt: “Belangrijke kunst: wie bepaalt? Over de machtsverschuivingen in de kunstwereld”. Wellicht kan zij enig licht werpen op de verhitte discussies over kunst en geld die recent zijn ontstaan naar aanleiding van de tentoonstelling Grensverleggend in het Haags Gemeentemuseum met werken uit de collectie van de verzamelaar Bert Kreuk. Ik hoop dat de tekst van haar lezing niet voorbehouden blijft aan het geselecteerde , elitaire publiek en alsnog voor ons allen beschikbaar komt.

Kunst en Geld

Over de verzamelaar Bert Kreuk.

 

Zaal Grensverleggend HGM2013.

 

Schreef ik op 05 juli in mijn blog nog een wervend stuk naar aanleiding van mijn bezoek aan de tentoonstelling Grensverleggend met werken uit de collectie van de verzamelaar Bert Kreuk in het Haags Gemeentemuseum, lees ik op allerlei fora vernietigende kritieken over deze verzamelaar die het waagde om tegelijkertijd een tweetal werken van een kunstenaar die ook opgenomen is in de hierboven genoemde tentoonstelling bij veilinghuis Sotheby’s aan te bieden om daarmee, zo luidt de kritiek, de marktwaarde van deze kunstenaar op te schroeven. Op site http://trendbeheer.com/ , een internettijdschrift over kunst en beeldcultuur, kon ik  niet nalaten een reactie achter te laten waarbij ik de criticasters op hun beurt kritiseerde. Op de site van Frank Waaldijk las ik ook nog een forse kritiek: http://beeldenwereld.blogspot.nl/2013/02/kunst-is-een-speeltje-van-de-rijken.html. Ook al ben ik het met de inhoud van de artikelen totaal oneens, de beide sites die ik hier noem zijn fantastisch en kan ik iedereen aanraden die iets met kunst wil. Naar mijn mening zijn kunst en geld onlosmakelijk met elkaar verbonden en zijn vermogende verzamelaars een zegen voor de kunst. Dat is vloeken in de kerk. Leer mij ze kennen de subsidiekunstenaars, de moralisten, de estheten en de puristen.     





Shoppen

IKEA.

IKEA 0ktober 2013.

 

Een snelle rondgang door de decoratieafdeling van IKEA leert dat prijstechnisch gezien de lijsten behoorlijk concurrerend zijn. Naast deze lijsten verkoopt IKEA aan het grote publiek ook de meest afgezaagde, clichématige afbeeldingen. Dat is haar goed recht. Daarvoor heeft zij behoorlijk wat voorwerk moeten doen om de smaakprofielen van haar klanten te peilen en op grond daarvan een strenge selectie te maken in de door haar aangeboden sfeerbeelden waarbij zij ongelimiteerd put uit het rijke arsenaal aan stijlen en stromingen binnen de beeldende kunst door ongehinderd leentjebuur te spelen met de vormtaal van de beeldende kunst om daarmee haar eigen armoedige aanbod in te kleuren. Een heuse 3d-print van een rode bloem met een imitatie verfstreek reliëf is hiervoor exemplarisch. Het zou IKEA als wereldspeler sieren als zij naast haar huidige aanbod een databestand van authentieke beeldende werken van actuele beeldende kunstenaars zou samenstellen. Uit dit bestand kunnen deze unieke werken binnen het gekozen format van sfeerbeelden per locatie geselecteerd aan het kooppubliek aangeboden worden.

 

3D print.

 

 

 





Tableau vivant.

Busstation. 

 

Busstation Arnhem 2013.
 

In afwachting van het moment dat de miljoeneninvesteringen in het stedelijke gebied zichtbaar gaan worden biedt het busstation in Arnhem al vele jaren een desolate aanblik. Is dat erg? Ik zou zeggen, nee. Ondanks het grote ongemak tussen, onder en langs de bouwactiviteiten bereikt de reiziger al die jaren zonder klagen of protesten zijn of haar dagelijkse bestemming en lijkt gemotiveerd aan werk en studie te beginnen om aan het eind van de dag weer voldaan huiswaarts te keren. Dus waarom nog al die miljoenen investeren in een geavanceerd en gestroomlijnd gebouw. Bovendien, als je uit verveling opnamen maakt van dit deprimerende busstation tijdens het wachten op een reiziger die verlaat is en je kijkt die opnamen meermalen terug dan vallen je plotseling allerlei bijzonderheden op. Het station is een prachtig theater, een tableau vivant dat voortdurend van spelers verandert. 

Hype (2)

Allemaal Beestjes.

Mijn tekenmachines weten van geen ophouden. Zij produceren steeds grotere aantallen dierenportretten:

Machinetekening 2 2013.

 

 

 

 Machinetekening 3 2013.
 

Hype

Tekenmachines.

Tekenmachines Apollohuis 1985.

 

Een paar van de tekenmachines waarmee ik vroeger samen met Arnoud de Blauw verschillende installaties maakte heb ik de laatste weken weer eens op mijn atelier laten draaien. Het ging ons toen om ogenschijnlijk identieke apparaten die toch zeer verschillende tekeningen maakten. Nu maken deze machines in plaats van abstract-geometrische tekeningen plotseling verrassende portretten van dieren. Ik begrijp dat niet. Het dier is weliswaar hot in de beeldende kunst, maar het is absurd om te denken dat machines trends en hypes binnen de culturele wereld beter zouden aanvoelen dan wij zelf.

 

Machinetekening 1 2013.

Een klein wonder



Demonteren en Assembleren.

12 landschappen. 240x240 cm.



Toen ik in het kader van een onderzoek naar het fenomeen van de perceptie 12 keer een Hollands landschap trachtte te schilderen ontstonden er afbeeldingen die weliswaar hetzelfde leken maar op onderdelen toch zeer verschilden. Hoe verder je inzoomde op deze afbeeldingen hoe groter de verschillen werden tussen de details van de afbeeldingen die zich op eenzelfde plek binnen iedere afzonderlijke afbeelding bevonden. Geen sloot, molen, deur of raam was meer gelijk aan elkaar. Het is eigenlijk een klein wonder dat wanneer je al die onderling zeer verschillende details uitknipt en opnieuw weer samenvoegt er 12 nagenoeg identieke afbeeldingen ontstaan.  

Liefde

Hondjes.

Een dalmatiër op de achterbank van een Volvo oldtimer.

 

Toen ik in de parkeergarage van IKEA Duiven de witte dalmatiër met het rode halsbandje zag zitten op de achterbank van de glanzende Volvo oldtimer leek het hondje mij zeer levensecht toe. Het duurde even tot ik merkte dat ik te maken had met een pluchen beest. Het beeld klopte designmatig gezien helemaal, maar ik voelde daarna toch een lichte teleurstelling. Een uurtje later zag ik, toen ik wilde wegrijden van de parkeerplaats van de kunstenaarsbenodigdheden winkel Peter van Ginkel, een auto met op de hoedenplank een heus levend hondje. Ik heb een half uur gewacht tot het moment dat het baasje met twee schildersdoeken en twee kinderen terugkeerde naar de auto. Normaal doe ik dat niet maar ik wilde dit moment toch niet missen:

 

Een echt hondje.

 

Relativeren

Nazit.

 

Nazit performance Jaap Blonk Het Depot Wageningen 2013.

 



De klankkunstenaar Jaap Blonk hield vrijdag de dertiende september 2013 een uiterst vermakelijke lezing in Het Depot in Wageningen. Met een bewonderenswaardige discipline vertolkte hij exact een uur lang verschillende klankgedichten en deed daarmee, ook was het maar voor heel even, de vrijheid, blijheid geest van Dada en Fluxus herleven. Het in groten getale opgekomen publiek beloonde hem terecht met een groot applaus. In de nazit werd het publiek nog een drankje aangeboden. Dat is ook een goed moment voor enige relativering waarbij ik tijdens al die gezelligheid opnamen maakte van het eenzame beeld een etage lager. Ik heb Jaap Blonk hoog zitten. Ik kende hem eerder persoonlijk niet. Wel had ik ooit, toen ik installaties met radio-ontvangers maakte uit zoveel mogelijke organische, natuurlijke materialen bij toeval op een zender afgestemd die voor mij een volstrekt absurd geluid liet horen. Het zou toch niet waar zijn dat een radio-ontvanger invloed heeft op de inhoud van een radiozender? Dat zou echt de omgekeerde wereld zijn. Voor heel even verkeerde ik in die waan totdat de presentator afkondigde dat ik geluisterd had naar een klankgedicht van Jaap Blonk.

 

Ludwig Forum Aachen

 Sidekick.

 

Ludwig Forum Aachen. Oktober 2013.



Op bezoek bij het Ludwig Forum Aachen kwam ik vorige week terecht in de opbouw van de komende tentoonstelling. Niettemin waren er nog vele interessante werken te bewonderen in het kader van de tentoonstelling “ The other Americans.  Discoveries of the 1970s and 80s.” In Room 8 werden onder andere de hilarische mode-performances van Robert Kushner getoond die hij in 1978 uitvoerde in zijn project “Layers”. Meestal lijkt het allemaal maar rommel als je door de opbouw van een tentoonstelling loopt. Oude werken worden ingepakt en nieuwe werken uitgepakt. Niets lijkt dan meer op kunst. Soms kom je tussen al die rommel beelden tegen die eigenlijk helemaal niet gezien willen worden, maar waarvan je je toch afvraagt of een curator ze voor even toch een mooie, spannende plek heeft gegeven.





Kevelaer, kevelaer (2).

Ave Maria.

 

Kevelaer, 21 juni 2013.



De zangers in het koor in Kevelaer zongen na Ora, Ora nog een tweede lied. Het Ave Maria. Zij zongen wederom prachtig. Dezelfde zangers, dezelfde kerk, toch gaat mijn voorkeur sterk uit naar het eerste lied. Hoe kan dat? Ik doe een poging om mijn voorkeur te verklaren. De klank van het eerste lied was diep, vol en warm. De geluiden uit al die oude strotten van de zangers resoneerden, interfereerden en reflecteerden met de ruimte van de kerk dat het een lieve lust was. Maar misschien wordt mijn keuze ook wel ingegeven door mijn persoonlijke, subjectieve gehoor waarvoor ik geen enkele verklaring heb.  



Supermarktogen

Moestuin.



Moestuin met rabarber Doorwerth.

 

Afgelopen weekend bezocht ik Kasteel Doorwerth, in de buurt van Arnhem, waar ik vroeger wel eens geweest was toen mijn zoon nog in zijn riddertijd verkeerde. Het kasteel kon mij niet echt boeien. Wel de prachtige moestuin, onderhouden door vrijwilligers, met een grote variatie aan vruchten, kruiden en groenten. Topzware fruitbomen, gigantische kolen en intens kleurige rabarberstelen boden mijn oog weldadige contrasten in kleuren, groeiwijzen en structuren. Wat is het dat ik zo verrast ben door een eenvoudige moestuin die op mij plotseling zo'n indruk maakt? Het antwoord is net zo eenvoudig. Mijn ogen kennen de oorsprong van het voedsel niet dat ik koop. Ik heb last van supermarktogen die gewend zijn aan industrieel geteeld, verwerkt en verpakt voedsel dat mij iedere dag opnieuw door retailers, marketeers en biotechnici wordt aangeboden.

Hybrid World

Experiment.

Detail experiment hybride radio-ontvanger 1990.

 

Onlangs kwam ik een foto tegen die ik ooit maakte van een van de vele experimenten die ik in de jaren negentig uitvoerde om onderdelen van radio-ontvangers te vervangen door organische, natuurlijke materialen. Deze ontvangers stemden prettig doch chaotisch af op onbekende zenders. Hoewel we dat sinds Einstein en Bohr honderd jaar geleden eigenlijk al wisten, is die in eerste instantie absurde, hybride wereld nu onze normale, echte wereld geworden.

Camera

Imagoschade.

 

Toen ik een jaar geleden een videocamera kocht was het mijn intentie om iedere dag mijn camera mee te nemen om onverwachte gebeurtenissen vast te leggen. Die gebeurtenissen zouden dan weer een aanleiding kunnen zijn voor een verhaal of een blog. Om de simpele reden dat ik mijn camera vergeten was of dat deze niet opgeladen was heb ik er een flink aantal gemist. Ik noem twee van die gebeurtenissen:

 

- Rijdend vanuit Oosterbeek naar Doorwerth kwam ik onlangs ter hoogte van de rotonde een groep soldaten in volle bepakking tegen die zich in een lang lint op steps verplaatsten. Het was een koddig gezicht. Meerdere soldaten keken in het voorbijsteppen in mijn richting met een grote glimlach, alsof wij elkaar heel goed begrepen. Talibanstrijders zouden, zo was mijn eerste gedachte, van deze trainingsmethode beslist niet onder de indruk zijn. Mijn tweede gedachte was dat een beetje soldaat deze lachwekkende voorbereiding op missies in het buitenland zou moeten kunnen weigeren. 

- Bij een bezoek aan Kleef kwam ik vorige week een podium tegen waarop Guido Westerwelle, voormalig voorzitter van de FDP en minister van Buitenlandse Zaken van Duitsland een hartstochtelijke verkiezingstoespraak hield over vrijheid en democratie waarvoor het geld toch eerst verdiend zal moeten worden in het midden –en kleinbedrijf voordat we het kunnen uitgeven, zo was de boodschap. Voor het overige schetste de heer Westerwelle een waar doemscenario: "Als we niet alles op alles zetten gaan we het in arbeidsproductiviteit verliezen van de voormalige ontwikkelingslanden". "Duitsland is weliswaar groot in Europa, maar is klein in de wereld". Het is een uiterst negatief zelfbeeld waarvan je schrikt als dit hoort. Daar doet de kwinkslag die de heer Guido Westerwelle aan het einde van zijn toespraak maakte niets aan af: "Zoals de minister van buitenlandse zaken van Luxemburg zei tegen zijn ambtsgenoot van China: Wij vertegenwoordigen samen een kwart van de wereldbevolking". 

Misschien is het achteraf wel goed geweest dat ik mijn camera niet bij me had en heb ik daarmee de mogelijke reputatieschade van betrokkenen voorkomen.

 

The Graffity Code

Zoom a Dripping.

 



Detail (random) Dripping. 

 

 

Als je inzoomt op een ”dripping” kom je onverwachte kleur- en vormconfiguraties tegen, die door het toeval zijn ontstaan bij het herhaald druppelen van verf op een oppervlak. Het verbaast mij dat graffiti-kunstenaars, in al hun vrijheid, vaak een soort van leesbaarheid nastreven wat betreft hun onderwerp, stijl, handschrift etc. Waarom leggen zij zichzelf die beperking op? Is er in alle vrijheid toch iets van een soort van code ontstaan om hoe dan ook een persoonlijk, visueel spoor achter te laten in die vreselijke anonieme wereld zoals onze huisdieren dat met hun geur doen? Waarom is graffiti zo voorspelbaar, vervelend en saai? Waarom wordt er niet lustig op los gespoten met het verstand op nul in een bombardement van kleurendruppels in allerlei richtingen?

 

 

Taskforce

Restmateriaal.

 
 

 Compositie IX van restmateriaal. 15 x 15 cm.

 

De laatste maanden houd ik mij onder andere bezig met het selecteren en het verzorgen van het beeldende werk op papier dat ik een tiental jaar geleden maakte. Het lag in dikke stapels, pakken en rollen op zolder. Als je door de tijd enige afstand hebt gekregen tot je eigen beeldende werk en je ontmoet dat werk vele jaren later opnieuw, is de verrassing groot om, naast vele aanzetten en mislukkingen, ik kan het niet ontkennen, vaak prachtige all-over structuren, drippings en overvloeiers te ontdekken die ik toen maakte. Dat geldt zelfs voor een deel van het restmateriaal dat na het kadreren en inlijsten overblijft uit al dit “vergeten” werk. Ik kan iedere kunstenaar aanraden af en toe het eigen creatieve verleden op te schonen, de rommel op te ruimen en de parels te koesteren. Wellicht zou een nader te formeren taskforce van kunstvrienden, kunstenaars en kunstprofessionals in wisselende samenstelling daarbij behulpzaam kunnen zijn om die parels te selecteren en daarmee te behoeden voor een anonieme afvoer naar de afvalverbrander in Duiven. Een bijkomend effect is dat overtollige lijsten, linnendoeken of verfmaterialen vrijkomen en eventueel tegen betaling gedeeld kunnen worden met andere kunstenaars. Daarvoor bestaat een heel mooi initiatief in deze tijden van crisis in de vorm van een kunstenaarsbenodigdhedenmarkt. Op 28 september 2013 wordt er een gehouden in de Lommerd (Spijkerkwartier, Arnhem). Info: jolanda@dekleinvakwinkel.nl         

Schapen

 

3-weg kijken.

Schapen bij de Blauwe Kamer.

 

Als je langs de dijk rijdt bij Wageningen ter hoogte van de Blauwe Kamer en de zon schijnt meedogenloos bij een temperatuur van meer dan dertig graden, zie je de schapen schaduw zoeken. Heel veel schapen op een minuscuul schaduwplekje. Het heeft iets moois dat de dieren elkaar verdragen. Maar je kunt het ook anders zien. Er zijn gewoonweg te weinig schuilplekken voor dieren in ons aangeharkte en efficiënte Nederland waar zelfs de randen van de akkers en de weilanden geen enkele ruimte meer bieden voor bijen, vlinders en kleine dieren. Een nog zwartgalliger kijk was de eerste associatie die ik had met wat ik dacht te zien: een opeenstapeling van al die lijven. Die associatie hoef ik hier niet te benoemen. Toen ik inzoomde op het fotobeeld stond ieder schaap toch gewoon op zijn eigen poten. Gelukkig.  

Transforming the Known

Collectie Bert Kreuk.

Iedere keer geniet ik weer van de diverse privécollecties beeldende kunst wanneer zij getoond worden in het reguliere kunstcircuit in Nederland. Het is een verademing om even niet het politiek-correcte, het emanciperende en het educatieve te ontmoeten, maar de passie, het originele en het authentieke. Ditmaal bezocht ik het Gemeentemuseum Den Haag om de tentoonstelling Grensverleggend te zien met een selectie van werken uit de verzameling van Bert Kreuk. Het begrip conceptuele beeldende kunst, dat wij vooral kennen als een rigide streven naar de volstrekte dematerialisatie van het kunstwerk, wordt in deze tentoonstelling gelogenstraft door de uitermate sterke materiële beelden die ontstaan zijn als een logische en overtuigende consequentie van de individuele concepten van de deelnemende kunstenaars.

Lelijk.

Deerhunter 2/12.

Deerhunter 2/24, acryl op papier, 120 x 180 cm.

Indachtig het gegeven: “Als de wereld lelijk is, is de kunst ook lelijk” maakte ik ooit 12 portretten van jagers op wild. Lelijke onderwerpen op een lelijke manier geschilderd. Hoewel iedere deerhunter bijzonder trots is op zijn "heldendaad" en zichzelf graag met een portret vereeuwigd ziet, was het voor mij een ware opgave om deze ellende te schilderen. Als ik het hierboven staande werk aan derden laat zien valt hen direct de gelijkenis op met het portret van een zekere W.A. van Buren, waarvan wordt gezegd dat hij graag herten en zwijnen schiet op het Loo. Ik verklaar hierbij dat ik nimmer met die intentie dit portret geschilderd heb. 
  

Kevelaer, kevelaer.

Old men.

 

In Kevelaer bezocht ik op 21 juni jl. een van de kerken in dit pelgrimsstadje. Op hetzelfde moment kwamen er 50 oude mannen de kerk binnen. Ik dacht eerst aan een lading toeristen en daarna aan een fotosessie toen zij zich groepsgewijs voor het altaar opstelden. Hoe slecht kunnen je gedachten zijn. De "fotograaf" bleek een dirigent te zijn, de "toeristen" zangers in een koor. Zij hebben werkelijk prachtig gezongen. Ik geef toe, ik was ontroerd. Hoe is het mogelijk dat zoiets moois uit al die oude strotten tevoorschijn komt? Ik ben niet gelovig, maar zou er toch niet iets van voorzienigheid bestaan? Die dag was ik jarig.

Queen Maxima

Old Ladies.



Bij de troonsafstand van Beatrix verscheen er een beeldje van onze koningin op de markt van gadgets. Het beeldje leek sprekend op een gadget dat al veel langer bestaat en dat koningin Elisabeth van Engeland voorstelt. Houding en postuur waren nagenoeg identiek, alleen was er voor de gelegenheid een ander hoofd opgezet. Nu Maxima de koningin is gaat die truc niet meer op. Er zal een geheel nieuw beeld gemaakt moeten worden. Ik zou de ontwerper willen adviseren om inspiratie op te doen in het pelgrimsstadje Kevelaer (D) waar een keur aan uit hout gesneden Mariabeelden te bewonderen is. Graag geef ik een voorbeeld van een beeld dat ik zag in een van de winkels:

Mariabeeld in winkeletalage Kevelaer 2013.





Horrorscenario.

Natuurterreinen(2).

Je zou bijna gaan denken dat de minister mijn artikel over de aankoop van natuurterreinen dat ik eerder op deze blog plaatste heeft gelezen en tot inkeer is gekomen zodat daarmee een heus horrorscenario is voorkomen. Dat is natuurlijk niet zo. Staatsbosbeheer gaat in het kader van de bezuinigingen bij nader inzien toch maar niet allerlei versnipperde stukjes zogenaamd natuurterrein aan particulieren verkopen. Ik begrijp dat wel. Kopers gaan zich niet vrijwillig voor heel veel geld ondergeschikt maken aan allerlei regels om deze terreinen te beheren zonder hun eigen ambities te kunnen waarmaken. Het was allemaal te voorzien. Ik vraag mij af wat dit opzetje heeft gekost dat tot helemaal niets heeft geleid. Ik zou zeggen haal die vele miljoenen terug die de boeren jaarlijks krijgen om bij te dragen aan het natuurbeheer en, zo leert onderzoek, weggegooid geld is. Zelf had ik ook wel een beeldentuin willen beginnen. Helaas.

Drippings

Eenvoud en Complexiteit.

Dripping X (detail), Nico Schulte 1985.

Voor het laten vallen van verfdruppels op een ondergrond is geen enkele beeldende kunstopleiding nodig. Dat kan iedereen. Het is vaak niet meer dan een onwelgevallig verschijnsel bij het schilderen van je huis. Om een balletje te trappen in je eigen tuin of straat met een zelf geïmproviseerd doel hoef je ook niet de voetbalacademie gevolgd te hebben. Voetbal is in beginsel een simpel spelletje. Het professionele voetbalbedrijf is echter zeer complex waar het de vele belangen en visies betreft. Dat geldt ook voor het kunstbedrijf. Hoe simpel ook, druppels, stippen en punten komen in de moderne en hedendaagse kunst met enige regelmaat voor binnen het esthetische kader van de diverse stromingen zoals het pointillisme, de op-art, de action painting en bijvoorbeeld, zeer actueel, bij een individueel kunstenaar als Damien Hirst. Om het belang daarvan te snappen moet je goed ingevoerd zijn als een professional, kunsthistoricus, verzamelaar of investeerder. Dat is maar zeer weinigen gegeven.  

Barbarisme

Verloedering.

Arnhemse school Onderlangs Arnhem 2013. 



Om de begroting van de 4-jaarlijkse Sonsbeek-tentoonstellingen in Arnhem sluitend te krijgen worden na iedere tentoonstelling door de diverse overheden voor forse bedragen werken aangekocht die vervolgens in de stad geplaatst worden voor het publiek. Uitzonderingen daargelaten, leiden deze werken na aankoop of gift meestal een kommervol en verloederd bestaan omdat het onderhouden van de kunstwerken in dit plaatje meestal niet is meegenomen. Een kleine rondgang door de stad leert dat het met de kunst in de openbare ruimte slecht gesteld is. De “AKU fontein” spuit niet of nauwelijks, de “Golven” van Peter Struycken zijn gore parkeerplaatsen geworden en de strenge bouwsels van de "Arnhemse School" zijn haast geruïneerd. De ambities van de stadsbestuurders in Arnhem blijven niettemin groot. Zij koesteren zelfs plannen voor een Kunstenkluster, een grootschalig bouwproject ten behoeve van het Museum en het Filmhuis. Niets kan, zelfs in deze tijden van crisis, onze volksvertegenwoordigers en wethouders meer afschrikken. Niet het feit dat deze instellingen al riante plekken bezitten die recent nog voor vele miljoenen vernieuwd zijn, zelfs niet het feit dat vergelijkbare projecten in de regio failliet zijn. Uiteraard was er niets te duchten van een zeer kostbaar referendum waarvan al bij voorbaat vaststond dat de uitslag uiterst negatief, maar door de te verwachten lage opkomst, niet geldig zou zijn. Het klinkt wat obligaat, maar het is pure geldverspilling, egotripperij en machtswellust dat onze bestuurders parten speelt. Vernieuwing komt altijd van onderaf. Onze bestuurders zouden daar beter naar moeten luisteren. Het filmhuis in Arnhem begon ooit met een initiatief van Ger Bouma in het jongerencentrum Willem I. Om een film te zien werd er iedere week opnieuw op de eerste verdieping een zaaltje vrijgemaakt en houten klapstoeltjes geplaatst. Ik heb er de mooiste films gezien. Een harde reet voor een moment, een verlichte geest voor altijd!

Natuurterreinen

Staatsbosbeheer.

Staatsbosbeheer in Nederland is door bezuinigingen gedwongen om uiterst kleine en versnipperde stukjes zogenaamde “natuurterreinen” te veilen die buiten de hoofdstructuur van natuurgebieden gelegen zijn in overwegend agrarische gebieden. De term natuurterrein is hier volstrekt misplaatst. Je zou het onbenutte of onnuttige grond kunnen noemen. De nieuwe kopers zullen deze terreinen  niet onaangetast laten vanwege hun natuurwaarde maar zullen deze optimaal willen benutten. Het hek is nu van de dam. Het laat zich raden dat er binnenkort hele rare dingen gaan gebeuren in het Nederlandse landschap. Het is definitief afgelopen met ons zelfbeeld van Nederland met groene weilanden, gouden akkers, blauwe luchten, vlijtige molens en verre horizonnen. Een simpele verzameling afbeeldingen, ontleend aan Google, volstaat om een voorlopige invulling te geven aan dit horrorscenario. Wat te denken van motorclubs, sm-resorts en xtc-labs? Laat staan beeldentuinen. 

Principes

Een verleiding weerstaan.

In een van de zalen van de Schouwburg in Arnhem voerde ik einde 1970 ter gelegenheid van een SLAK- feest (SLAK staat voor Stichting Leniging Ateliernood Kunstenaars) een performance uit. In voorbereiding op mijn performance had ik de zaal volgestort met wit zand waarmee ik een aantal realistische zandbeelden maakte en waarin ik meerdere gedemonteerde orgels plaatste waardoor de elektrische circuits van deze orgels sterk ontregeld werden. Tijdens mijn performance had ik mij met plakelementen fysiek verbonden met dit chaotische systeem en werkte ik verder aan de zandbeelden waarbij iedere aanraking van mijn handen met het zand hoorbaar werd in een verrassende doch absurde geluidsmix. Ik heb dit project, net als vele andere projecten, nooit gedocumenteerd omdat ik destijds van mening was dat ieder document van een tijdelijke beeldende actie toch maar een vervalsing was van het oorspronkelijke beeldende werk dat ik vooral in situ maakte. Ik vraag mij nu wel eens af waarom ik toen zo principieel hierin was. Op die momenten zou ik het documentatiemateriaal dat vast nog ergens bij derden bestaat willen terughalen. Toch ga ik dat niet doen. Iedereen kent dat gevoel. Je computer crasht, je vreest om een deel van je leven te verliezen omdat je zoveel bestanden kwijt bent die je niet hebt gesaved maar die je zo dierbaar waren. Dat gevoel duurt maar heel even tot het moment dat je merkt dat je leven gewoon doorgaat. 

Image

Het is niet wat het lijkt.

Industrielandschap X detail. Acryl/op papier. Nico Schulte.

Stedelijk landschap X detail. Acryl op papier. Nico Schulte.

Uitgaande van het gegeven dat metaforen bij de waarneming van de alledaagse werkelijkheid een belangrijke rol spelen - neem bijvoorbeeld de metafoor hemel en aarde - en je maakt vervolgens uit het rijke arsenaal van beeldmiddelen zoals punt, lijn, vlak, contrast, structuur of vlakverdeling een selectie, dan ontstaan er, onder de voorwaarde dat je die set van beeldmiddelen met enige soepelheid en variatie toepast bij het schilderen met witte en zwarte verf (en haar mengtinten) in langgerekte stroken op papier, na het inkaderen van delen van die geschilderde stroken, bij verrassing ongekende beelden van landschappen in het oog van de kijker. Die landschappen kunnen stedelijke landschappen, zee-, industrie-, heide- of winterlandschappen zijn. Blijkbaar kun je die beelden – die niet verwijzen naar een bestaand landschap en in feite niet meer zijn dan louter illusies – oproepen door vooraf met een "onzichtbare hand" een soort van regie toe te passen. Ook in onze “echte” wereld worden vele dynamische processen door onzichtbare, diepere, onderliggende patronen bepaald. We kennen die patronen ook wel als codes, fractalen, symmetrieën of algoritmen. De hier bovenstaande beschrijving is in zekere zin toepasbaar op allerlei andere terreinen waarbij het gaat om beeldvorming. Actueel is de politieke discussie over de vraag of Eerste Kamerleden in Nederland bij het beoordelen van wetten de (commerciële) belangen van hun broodheren niet teveel zouden dienen. Het verweer van deze Kamerleden is dat zij hun onafhankelijkheid zeer hoog hebben zitten door in de Kamer niet het woord te voeren over onderwerpen waar zij in hun professionele leven direct bij betrokken zijn. Dit is een staaltje pure beeldvorming, waar wij natuurlijk niet intrappen. Wie gelooft nu echt dat buiten het zicht van de Kamer de fracties niet overleggen met het veld? Daar is de "onzichtbare hand" optimaal aanwezig en vindt de afstemming, beïnvloeding en sturing geheel ongezien plaats.   

War

Eenvoud.

Een ladder, een opening en een staaf. De atoomzuil van Enrico Fermi is in al haar eenvoud haast romantisch. Het zou ook zomaar een onschuldige beeldende installatie kunnen zijn. Hoe verraderlijk is echter de werkelijkheid. Dit project ging vooraf aan de bombardementen op Japan met als doel de oorlog te beëindigen. Met vreselijke gevolgen. Het beeld van de enorme energie die bij kernreacties vrij komt staat in schril contrast met het haast kinderlijke beeld dat deze ontwerpschets ons geeft. We zien een eenvoudig bouwsel van gestapelde blokken waartegen een trapje staat om de drie gaten te bereiken waarvan in een gat een staaf gestoken is. Om het vierde gat te bereiken zal je eerst van het trapje af moeten stappen om het daarna te verplaatsen en er opnieuw op te klimmen. Staande op dit trapje moet je geheel handmatig en puur op je gevoel die staven in- en uitschuiven om bij de holten met uranium te geraken. Ik weet niet of het Enrico Fermi zelf was die deze haast onmogelijke klus uiteindelijk met succes klaarde. Feit is wel dat slechts een paar jaar later de kernbommen op Japan vielen. De kernrampen in Rusland en Japan, de dreiging van Iran en het immense afvalprobleem hebben de kernsplitsing als een vreedzame leverancier van energie er niet groter op gemaakt. Ook Noord Korea dreigt nu met een kernaanval. Je zou er bang van worden ware het niet dat de president van Zuid Korea, Mevrouw Park, zeer onderkoeld heeft gereageerd op de uiterst doorzichtige strategie van Noord Korea om hulp af te dwingen omdat het land in feite failliet is. Hoe zit het eigenlijk met de kernfusie? Zij beloofde ons ooit schone energie, net zoals energie uit zon, wind, waterstof, getijde, aardwarmte en biomassa. Deze vormen van energie kun je niet meer, zoals kernenergie, als een machtsmiddel inzetten. Hoewel Amerika en Europa nog wel een paar atoombommen achter de hand hebben, lijkt de grootste dreiging te bestaan in aanvallen op onze uiterst kwetsbare infrastructuur en softwaresystemen. Hier schuilt het grootste gevaar voor onze veiligheid. Kunnen wij die niet zelf als een machtsmiddel inzetten? 

Wild

Herten.

Herten op de Hoge Veluwe.

Hoewel ik al tientallen jaren de Hoge Veluwe bezoek kende ik het bestaan van het wild op dit natuurterrein slechts vanuit de media. Toen ik onlangs op weg was naar het Kröller-Müller Museum zag ik met behulp van de zoomfunctie van mijn recent aangeschafte Aiptek HD videocamera van nauwelijks 100 euro voor het eerst "echte" herten. Het heeft mij aan het denken gezet. Die natuur is er natuurlijk niet zomaar, daar zit mensenwerk achter met allerlei beleids- en beheersinstanties. In de wereld van de kunsten is het eigenlijk niet anders. Wat wij als publiek mogen zien wordt in grote mate bepaald door de ouderwetse hiërarchieën van overheden, instituten en kapitaalkrachtigen. Hoe autonoom en vrij is de kunst eigenlijk? Marcel Duchamp verklaarde ooit dat alles kunst kon zijn, Joseph Beuys verklaarde dat iedereen een kunstenaar was en Marshall McLuhan verklaarde dat iedereen kunst kon bezitten. Het fenomeen Internet heeft al deze idealen nog eens bevestigd. Maar wat is er van terecht gekomen? Het wordt tijd om de wilddrempels rond het Kröller-Müller Museum eens te verwijderen en het wild met de kunst te confronteren.

Archetype

 Boot.

Romp van een boot op een industrieterrein in Arnhem.

In de filosofie gaat het om de vraag: "hoe kunnen we de dingen die we menen te kennen eigenlijk kennen?" Op een verlaten industrieterrein in Arnhem zag ik deze zwart geteerde ijzeren romp die ondersteund werd met ijzeren palen en autobanden. De mast, het roer en de kajuit ontbraken. Ik zag een boot die eigenlijk geen boot was. Ik had hier zonder twijfel te doen met een archetype, een geïdealiseerd oermodel van een boot. In mijn ogen een prachtig beeld dat een boot representeerde. Ontegenzeggelijk is het daarmee een kunstobject geworden. Niets meer aan doen. Helaas. Gelijk de boer die voortploegt en de schoonheid van het landschap niet ziet, zal ook de eigenaar van de boot, zo nam ik aan, de schoonheid ervan niet onderkennen en de boot opknappen om er mee te gaan varen. Dan wordt het gewoon weer een boot, ware het niet dat iemand mij vertelde dat deze boot nooit een echte boot geweest is. Ik had het zelf kunnen zien. Voor- en achtersteven zijn immers volstrekt identiek. "Mijn" boot is het laatst overgebleven schip dat ooit deel uit maakte van een Schipbrug over de Rijn bij Arnhem. Op de site van de Universiteit Twente las ik overigens een prachtige scriptie van Sharon Bolhuis over de vraag “In hoeverre kunnen archetypen met behulp van vormkenmerken gevisualiseerd worden?”. Zie:

http://essay.utwente.nl/61294/1/Bolhuis_Sharon_-s_0164011_scriptie.pdf

Back to basic

Drippings.

"Dripping IX" (detail).

Ooit maakte ik zogenaamde "drippings". Ik liet in talloze sessies verf vanaf diverse hoogtes op het doek of het papier druppelen. Het toeval speelde daarbij een belangrijke rol. De Amerikaanse expressionist Jackson Pollock, we kennen hem ook als "Jack the Dripper", ging mij reeds voor. Wie in een dergelijke sessie de kwast of spuit ook hanteert, meestal ontstaat er een abstract soort beeld dat we ook wel kennen als een "all-over structure". Het is een beeld dat grafisch gezien interessant is, maar dat op geen enkele manier ook maar enige betekenis heeft, laat staan dat het iets voorstelt. Als je, uitgedrukt in pixels of bites, al die verfspatten vergelijkt met al die meningen die je tegenwoordig op het internet kunt vinden, zijn ze beiden van dezelfde orde. Ik moest hieraan denken toen ik de discussies in de media hoorde over de stand van zaken in de journalistiek. Niet gehinderd door enige kennis maar wel getrickerd door de belanghebbenden bij een zo intensief mogelijk internetdataverkeer, vallen de meningen van de onnozelen en onwetenden als verfspatten in snel tempo over elkaar heen. Het is zeer begrijpelijk dat er in de media initiatieven zijn om aan dit zielloze moeras van speculaties, onwaarheden en leugens te ontsnappen. Rob Wijnberg, filosoof en voormalig hoofdredacteur van Nrc.next, heeft het initiatief genomen om via crowd funding geld te verzamelen voor een nieuwe, digitale kwaliteitskrant. Zie: https://decorrespondent.nl/  Dit klonk mij erg sympathiek in de oren - ik had het geld al bijna overgemaakt - totdat mijn dochter mij vertelde dat dit initiatief niet meer was dan hetzelfde dat we al kennen binnen de gevestigde media en ik ter bevestiging daarvan een kritische, zo niet negatieve reactie las van Maarten Keulemans op dit initiatief: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3414602/2013/03/24/Toppers-vernieuwende-de-Correspondent-gewoon-gevestige-elite.dhtml  
Eigenlijk pleit alles tegen dit initiatief: 12 van de 13 initiatiefnemers zijn mannen, vaak afgestudeerd aan de UVA, afkomstig uit de Grachtengordel en gevestigd in de oude media. Toch wil ik hen een kans geven.  

Piggiwiggia Pyramidalis



De verbeelding aan de macht.

In de Volkskrant van woensdag 20 maart 2013 las ik een ingezonden bijdrage van de econoom en publicist Ewoud Jansen met de titel “Euro-ellende te danken aan de praatjesmakers”. Een bijzonder scherp stuk waarin hij betoogt dat de politici, door hem ook wel de verbeelders en praatjesmakers genoemd, zich met drogredenen en wenkende vergezichten meester hebben gemaakt van de verbeelding ten koste van de nuchtere analytici, de natuurkundigen of de dingenmakers. Ik ben het met hem eens. “De verbeelding aan de macht” was ooit een gevleugelde uitdrukking waarin de kunstenwereld zichzelf goed kon herkennen en op grond waarvan zij meende dat zij er politiek en maatschappelijk toe deed. Het perverse subsidiesysteem dat hiervan het gevolg was, heeft de verbeelders en de praatjesmakers, die zich bij uitstek op het voor hen natuurlijke terrein van de kunsten hadden kunnen manifesteren, monddood gemaakt. Kunst is geen enkele kritische factor meer. De politici hebben zelfs ook de kunstenaars de verbeelding afgepakt.