Overheden en beeldende kunst

Beeldende kunst in Gelderland. 

Overheden en beeldende kunst. Als je als kunstenaar geen werkje in de collectie van de provincie Gelderland hebt dat bij tijd en wijle in het nieuw gerenoveerde Provinciehuis in Arnhem wordt opgehangen of niet wordt uitgenodigd voor de tweejaarlijkse Biënnale Gelderland lijk je er als kunstenaar niet toe te doen. Wat een onzin. Laten we wel wezen, veel kunst in het bezit van overheden is het gevolg van de riante sociale regelingen in het verleden. Hoewel sommige kunstenaars de aankoop of het subsidiëren van werken door overheden ervaren als een haast ultiem kwaliteitsoordeel is dit geenszins het geval. De wereld van de kunst kent immers vele wegen. Zij is mondiaal en gaat van her naar der, van hand tot hand, in en uit particuliere verzamelingen enzovoort. Daar waar lokale overheden zich met (beeldende) kunst bemoeien gaat het meestal fout. Drie musea in elkaars directe nabijheid op de oostelijke noord-zuid as in Gelderland maken er een potje van en beloven, voor opnieuw een paar miljoenen meer, beterschap. In Nijmegen liep ik onlangs op een zondagmiddag vanaf een levendige binnenstad naar het Museum het Valkhof, een grauw en levenloos gebouw aan de rand van een plein, waarin nauwelijks een bezoeker te bekennen was. Wat een treurnis. Gelukkig kon ik mijn ongenoegen over het vertoonde delen met een echtpaar dat naar Nijmegen was afgereisd vanuit Ommen in Overijssel met een vrij reizen- en toegangskaart van de Bankgiroloterij. Vele afgesloten zalen, een voor basisschoolleerlingen wellicht interessante educatieve tentoonstelling over archeologie en een mini-presentatie in een klein zaaltje van een paar werken van Armando dat, meer als opvulling van leegte, geen enkel recht deed aan de impact van zijn werk. In Arnhem was ik tot voor kort nog positief gestemd over het voornemen van de directie van Museum Arnhem om zonder gebouw, jezelf als kunstinstelling opnieuw uit te vinden voordat een aannemer voor iets meer dan heel veel miljoenen een zaaltje wil aanbouwen bij het bestaande gebouw. De kunst naar het publiek brengen op allerlei aansprekende manieren lijkt nu toch echt mislukt. Als we in noordelijke richting doorreizen naar Apeldoorn ontmoeten we in het CODA (Cultuur Onder Dak Apeldoorn) Museum (wat een vreselijk gebouw dat net als het museum in Nijmegen veel enge trappen kent terwijl het publiek toch merendeels boven de zestig is). Er gloort hier toch iets van beleid door ruimte te geven aan het lokale spectrum met plaatselijke kunstenaars, papierkunst (relatie met papierindustrie), Sparta industrieel erfgoed bromfietsen etc. Terwijl ik dit schrijf luister ik naar de zender Alles Plat! De internetzender van Oost-Nederland. Het Nedersaksisch is echt een taal!    

Thorbecke

... en de kunst

Detail muurschildering in VM23 Arnhem van Bart Verburg 2017 

De overheden zullen zich nooit met de inhoud van de kunsten bemoeien, zo hebben we in Nederland ooit met elkaar afgesproken. Het tegendeel is echter de praktijk van alledag. Cultuurbeleid in Nederland kenmerkt zich door de dwingende bemoeizucht van de diverse overheden om de kunsten dienstbaar te maken aan allerlei op zich zelf prachtige sociaal- maatschappelijke doelen. Het toverwoord “verbinden” is, na “bewust worden” als een goede tweede, daarbij leidend geworden en biedt haast een garantie voor een succesvolle aanvraag van een overheidssubsidie. De kunst die vragen stelt aan ons eigen zelf, onze technologische wereld, ons (neo)liberale marktsysteem, ons walgelijke verleden en wat al niet. Alles komt voorbij: Gender, Slavernij, Integratie, Kolonisatie en zoveel meer. De balans lijkt nu toch echt wel zoek. Binnen het culturele bereik zouden de overheden slechts enkele taken dienen te verrichten. Naast het beheer van het erfgoed, is haar taak het “zo goed mogelijk” faciliteren van de initiatieven en instellingen in het kunstenveld. Het huidige subsidiesysteem op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau lijkt er echter op gericht te zijn om vooral de status quo van de gesubsidieerde instellingen en initiatieven in de kunsten en de cultuur te bewaken die voldoen aan haar bedrijfsmatige, politieke, maatschappelijke, morele en nog veel meer eisen met als gevolg dat aan deze partijen toegekende langjarige subsidies verstikkend werken op de start van nieuwe veelbelovende initiatieven.  

Thorbecke