Fine Art?

Verbeelding.

Restaurant in Italië 2014 (buiten het seizoen) 

Toen ik in augustus 2018 vanaf de Oude Kraan in Arnhem, waar ik net de eindexamenexpositie van de afdeling Fine Art van ArtEZ Arnhem had bezocht, naar het hoofdgebouw van ArtEZ liep kreeg ik opeens het onbehagelijke gevoel dat ik in deze expositie iets wezenlijks had gemist, terwijl ik nog zo mijn best had gedaan mij met de mogelijke, vaak verborgen conceptuele lading van de tentoongestelde werken te verhouden. Ik besefte tot mijn schrik dat ik nauwelijks een tekening, schilderij, plastiek of een grafisch werk had gezien. Misschien is het wel een haast ouderwetse constatering in deze tijden van elektronische beelddragers, maar een beeldende kunstopleiding die de z.g. “traditionele” beeldende technieken zo zeer verwaarloost moet zich als opleiding afvragen of ze eigenlijk nog wel een bestaansrecht heeft wanneer ze in haar curriculum de “verbeelding” ten faveure van het “concept” zo drastisch overboord gooit. Zij ontneemt daarmee haar kunststudenten een uiterst waardevol leerproces waarin zij de kunst van het esthetiseren en materialiseren van waarnemingen en inhouden (ideeën, onderwerpen, etc.) oefenen om toe te kunnen passen in concrete beeldende werken. Hoe arrogant is het om te suggereren dat de vaak met veel moeite te ontdekken en veelal gemankeerde concepten in de meeste, visueel zeer oninteressante werken die ik op de eindexamenexpositie zag een nieuw licht zouden werpen op onze wereld. Worden kunststudenten hier niet het bos ingestuurd?  

Overheden en beeldende kunst

Beeldende kunst in Gelderland. 

Overheden en beeldende kunst. Als je als kunstenaar geen werkje in de collectie van de provincie Gelderland hebt dat bij tijd en wijle in het nieuw gerenoveerde Provinciehuis in Arnhem wordt opgehangen of niet wordt uitgenodigd voor de tweejaarlijkse Biënnale Gelderland lijk je er als kunstenaar niet toe te doen. Wat een onzin. Laten we wel wezen, veel kunst in het bezit van overheden is het gevolg van de riante sociale regelingen in het verleden. Hoewel sommige kunstenaars de aankoop of het subsidiëren van werken door overheden ervaren als een haast ultiem kwaliteitsoordeel is dit geenszins het geval. De wereld van de kunst kent immers vele wegen. Zij is mondiaal en gaat van her naar der, van hand tot hand, in en uit particuliere verzamelingen enzovoort. Daar waar lokale overheden zich met (beeldende) kunst bemoeien gaat het meestal fout. Drie musea in elkaars directe nabijheid op de oostelijke noord-zuid as in Gelderland maken er een potje van en beloven, voor opnieuw een paar miljoenen meer, beterschap. In Nijmegen liep ik onlangs op een zondagmiddag vanaf een levendige binnenstad naar het Museum het Valkhof, een grauw en levenloos gebouw aan de rand van een plein, waarin nauwelijks een bezoeker te bekennen was. Wat een treurnis. Gelukkig kon ik mijn ongenoegen over het vertoonde delen met een echtpaar dat naar Nijmegen was afgereisd vanuit Ommen in Overijssel met een vrij reizen- en toegangskaart van de Bankgiroloterij. Vele afgesloten zalen, een voor basisschoolleerlingen wellicht interessante educatieve tentoonstelling over archeologie en een mini-presentatie in een klein zaaltje van een paar werken van Armando dat, meer als opvulling van leegte, geen enkel recht deed aan de impact van zijn werk. In Arnhem was ik tot voor kort nog positief gestemd over het voornemen van de directie van Museum Arnhem om zonder gebouw, jezelf als kunstinstelling opnieuw uit te vinden voordat een aannemer voor iets meer dan heel veel miljoenen een zaaltje wil aanbouwen bij het bestaande gebouw. De kunst naar het publiek brengen op allerlei aansprekende manieren lijkt nu toch echt mislukt. Als we in noordelijke richting doorreizen naar Apeldoorn ontmoeten we in het CODA (Cultuur Onder Dak Apeldoorn) Museum (wat een vreselijk gebouw dat net als het museum in Nijmegen veel enge trappen kent terwijl het publiek toch merendeels boven de zestig is). Er gloort hier toch iets van beleid door ruimte te geven aan het lokale spectrum met plaatselijke kunstenaars, papierkunst (relatie met papierindustrie), Sparta industrieel erfgoed bromfietsen etc. Terwijl ik dit schrijf luister ik naar de zender Alles Plat! De internetzender van Oost-Nederland. Het Nedersaksisch is echt een taal!    

Thorbecke

... en de kunst

Detail muurschildering in VM23 Arnhem van Bart Verburg 2017 

De overheden zullen zich nooit met de inhoud van de kunsten bemoeien, zo hebben we in Nederland ooit met elkaar afgesproken. Het tegendeel is echter de praktijk van alledag. Cultuurbeleid in Nederland kenmerkt zich door de dwingende bemoeizucht van de diverse overheden om de kunsten dienstbaar te maken aan allerlei op zich zelf prachtige sociaal- maatschappelijke doelen. Het toverwoord “verbinden” is, na “bewust worden” als een goede tweede, daarbij leidend geworden en biedt haast een garantie voor een succesvolle aanvraag van een overheidssubsidie. De kunst die vragen stelt aan ons eigen zelf, onze technologische wereld, ons (neo)liberale marktsysteem, ons walgelijke verleden en wat al niet. Alles komt voorbij: Gender, Slavernij, Integratie, Kolonisatie en zoveel meer. De balans lijkt nu toch echt wel zoek. Binnen het culturele bereik zouden de overheden slechts enkele taken dienen te verrichten. Naast het beheer van het erfgoed, is haar taak het “zo goed mogelijk” faciliteren van de initiatieven en instellingen in het kunstenveld. Het huidige subsidiesysteem op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau lijkt er echter op gericht te zijn om vooral de status quo van de gesubsidieerde instellingen en initiatieven in de kunsten en de cultuur te bewaken die voldoen aan haar bedrijfsmatige, politieke, maatschappelijke, morele en nog veel meer eisen met als gevolg dat aan deze partijen toegekende langjarige subsidies verstikkend werken op de start van nieuwe veelbelovende initiatieven.  

Thorbecke

De contrasten zijn groot

Over kunst en politiek.

Geit van Jan Mankes.

De gesubsidieerde partijen in het lokale kunstwereldje in Arnhem benoemden zichzelf onlangs tot de Cultuursector in Arnhem en “vergaten” daarbij voor even alle niet gesubsidieerde partijen door hen niet uit te nodigen voor een Cultuurdebat om, voorafgaand aan de Gemeentelijke Verkiezingen, een open deur in te trappen en het obligate punt te maken dat er na Zijlstra veel meer geld naar de gesubsidieerde sector moet toe(terug)vloeien. Waar dit geld vervolgens terecht moet komen is voor mij niet alleen een raadsel, maar heeft ook niet mijn vertrouwen dat het geld goed besteed gaat worden. Nadat de cultuurwethouder in Arnhem al eerder 40 miljoen uitgaf aan cultuurGEBOUWEN bevreemdt het mij dat geen enkele aannemer, daar nog eens bovenop, voor 15 miljoen! een zaaltje wil aanbouwen bij het nu voor komende jaren leegstaande Museum Arnhem. Een zaaltje, niet zozeer om er voor de zoveelste keer de geitjes van Jan Mankes te tonen, maar vooral voor haar “architectonische zelf”, niet meer dan een bouwsel dat vanaf het niveau van de rivier “pittig” uitsteekt van de stuwwal waarop het is gebouwd en dat een uitzicht biedt op het rivierengebied. Laten we wel wezen, met twee stappen buiten het museumgebouw heb je voor helemaal niets hetzelfde prachtige uitzicht. Ondertussen vinden diverse werken uit de collectie van het Museum Arnhem een zeer goed thuis in Museum MORE, gewoon een particulier initiatief dat wel werkt. Het Museum Arnhem heeft zichzelf daarmee overbodig gemaakt. Daar helpen de educatieve medewerkers, die tijdens de sluiting van het Museum met koffertjes vol met kopieën van werken uit het museum langs basisscholen worden gestuurd, helemaal niets aan.

Hoe groot kunnen de contrasten zijn.

De intrinsieke behoefte van de mens om haar wereld te verbeelden is van alle tijden. Het behoeft geen betoog dat het creatieve kapitaal in de stad Arnhem en de regio, mede door haar kunstopleidingen, enorm is. Haast vanzelfsprekend dient het beste van wat gemaakt wordt in al haar breedte en diversiteit getoond te worden om zichtbaar te kunnen zijn voor haar inwoners. Als twee gewone inwoners van de stad Arnhem met een passie voor de beeldende kunst trachten we daar een gevolg aan te geven. Zonder enige subsidie en met een minimum aan facilitering maken we al meerdere jaren samenhangende tentoonstellingen, presentaties en evenementen. Eerst in VM23, nu in B53 Podium voor hedendaagse kunst, dat gelegen is op de hoek van de Beekstraat en de Broerenstraat in Arnhem. Het halfjaar dat B53 gegeven is, om tot en met mei 2018 dank zij de Stichting Atelierbeheer Slak met een vrije programmering een mooie serie tentoonstellingen neer te zetten, benutten wij optimaal. Zie ook haar website www.b53.nl en haar facebookpagina b53ART. Ons initiatief kan iedere keer opnieuw weer op een andere plek een vervolg krijgen, daar waar leegstand tijdelijk een culturele invulling behoeft. Het moge duidelijk zijn dat een permanente plek voor de hedendaagse kunst ons streven is.

Overkill

Ziel en zaligheid. 

GoogleimageRuimtekoers.

Wie kan er nu tegen zo'n schattig plaatje zijn dat ik ontleen aan de site van het festival Ruimtekoers in Arnhem? Kinderen houden van dieren.Tegelijkertijd kan zo'n plaatje gemakkelijk worden misbruikt in het kader van een overkill aan door de overheid geïnitieerde en gesubsidieerde kunstprojecten die een waarachtig, divers en open kunstklimaat verstikken. Een voorbeeld. In de stad Arnhem waar ik woon vond dit najaar 2017 het groots opgezette festival “Ruimtekoers” plaats, dat door het commerciële bureau “Halfvol” georganiseerd is. Hetzelfde bureau dat mede- verantwoordelijk was voor de volstrekt mislukte “Sonsbeek’16 Transaction” tentoonstelling in de zomer van 2016. Het toverwoord “verbinden” was toen de politiek correcte term. Voor “Ruimtekoers” heeft zij er zelfs nog de termen “bewustwording” en “actie” aan toegevoegd, waaraan alle activiteiten van de deelnemende kunstenaars en burgers ondergeschikt werden gemaakt. Laten we wel wezen. Het is een rare figuur dat de overheden oproepen tot een actief protest van haar burgers. Dat maken we toch zelf wel uit. Gelukkig gaat het in de praktijk meestal om het spelen van allerlei onschuldige spelletjes zoals samen broodjes bakken en balletjes slaan. Ernstig is wel, daar waar overheden de kunst subsidiëren, dat er allereerst een Cultuurbudget te besteden is en er vervolgens iets bedacht wordt waarvan het effect van al die door haar geformuleerde hoogstaande ideële doelen op geen enkele manier te meten is. Ook schrik ik iedere keer weer van de overhead (zie de site van Ruimtekoers) van niet productieve maar wel betaalde medewerkers bij een dergelijk project die ten koste gaat van de kunstenaars en de vrijwilligers die het eigenlijke werk doen en in het gunstigste geval met een fooi worden beloond. Kortom: kunstsubsidies zijn een doel in zichzelf geworden en bevestigen daarmee enkel de status quo van subsidieafhankelijke partijen die bereid zijn om hun ziel en zaligheid in te leveren voor een paar centen. Het is evident dat langjarige kunstsubsidies een levendig kunstklimaat verstikken waarin de zozeer gewenste nieuwe initiateven geen enkele kans krijgen. Hier is vooral flexibiliteit gewenst en zouden bijvoorbeeld frictiegelden uitkomst kunnen bieden.   

Huwelijk.

Kunst en Technologie.

OddsstreamArt&TechnologyArnhemDetail2017

Het experimenteren met nieuwe middelen en materialen in de kunst om deze iedere keer weer opnieuw te onderzoeken op haar (on)mogelijkheden is van alle tijden. Zo gaf Het Apollohuis in Eindhoven al decennia geleden alle ruimte aan kunstenaars die met de nieuwe middelen van de tijd werkten en er hun experimentele audio- visuele installaties lieten zien. Toch blijft het altijd weer een moeilijk huwelijk tussen kunst en technologie, niet zozeer voor de gepassioneerde makers zelf maar vooral voor de kijkers of toehoorders om dichtbij (“in”) het werk van de kunstenaars te komen.

Ik herinner mij dat ik zelf vele uren, dagen, zelfs weken in opperste concentratie werkte aan allerlei geluidsexperimenten om het fenomeen van het “rondzingen” te onderzoeken in de gecontroleerde omgeving van het atelier waarbij ik op sommige momenten de sterke ervaring had dat mijn stem of mijn plaats in de ruimte het eerder door mij opgenomen (vastgelegde) geluid hoorbaar kon veranderen. Strikt natuurkundig gezien gaat het hier gewoon om interferentie of reflectie, maar zo’n ervaring heeft wel iets magisch als je het plotseling en onvermoed ontdekt. Hoewel ik vele installaties maakte heb ik dit onderzoek nooit buiten het atelier in een installatie kunnen herhalen om anderen diezelfde magie te kunnen laten ervaren. Kunst en technologie blijft een moeilijk verhaal. Ik herinner mij een moment dat ik de opnamen terugluister van de geluiden die mij eerder in het “laboratorium” haast eindeloos konden begeesteren en zij mij al na een paar minuten gingen vervelen, ja zelfs ergeren.

Het was een moedig initiatief, ODDSTREAM /// art & technology /// einde oktober 2017 in de Eusebiuskerk in Arnhem. Haast een onmogelijke opgave, zoveel met zwarte gordijntjes afgeschermde presentatieplekken voor de werken die de hinderlijke interferentie van de meer intieme werken niet konden uitsluiten in de grote ruimte van de uitbundig aangelichte kerk, zoveel verschillende invalshoeken op het thema, zoveel verschillende ontmoetingen met de werken waarbij soms wel en dan weer niet een actieve deelname wordt gevraagd, zoveel kritische reflectie over de zegen of het onheil van technologie die gevraagd wordt, zoveel softwarematige  vertragingseffecten die inmiddels cliché zijn, zoveel ….. Veel te veel voor mij om als bezoeker ook maar een moment dicht bij de werken te komen. Het is een wel beetje raar dat je achteraf de uitgebreide goed vormgegeven wervingsfolder nodig hebt om de op zich zelf bijzondere werken enigszins te begrijpen en er enige beleving aan te ontlenen. Ieder project zou het verdienen om in een eigen ruimte getoond te worden.   

Natuur

De Wolf.

GoogleImageWolfVeluwe102017

Het heeft altijd iets kunstmatigs, iets onnatuurlijks als ik op de Hoge Veluwe een batterij aan amateur- wildfotografen zie die hun fwd- cars geparkeerd hebben op een speciaal daarvoor aangelegde plek langs de weg naar het Kröller-Müller Museum. Onder de geopende laadkleppen wachten zij geduldig met hun semi- professionele apparatuur op een seintje van de boswachter die op een plek in het gezichtsveld van de fotografen met wat voer het wild lokt. Er zullen vast wel hele mooie “natuur”-foto’s gemaakt worden die, los gezien van het gearrangeerde moment, verrassend goed op echte natuur lijken. In de meer dan veertig jaar dat ik de Hoge Veluwe bezoek heb ik trouwens nog nooit een wild beest gezien. Ik begon er zelfs aan te twijfelen of ze er wel waren en vond ze onlangs op een andere plek op de Veluwe, zomaar en onverwacht. Rijdend op de A50 vanuit Apeldoorn naar Arnhem ter hoogte van Groenendaal zag ik ze. Tientallen herten en reeën, onverstoorbaar en vreedzaam grazend op maar een paar meter afstand van de snelweg achter de afrastering. Een prachtig, lieflijk, ja zelfs “natuurlijk” beeld. Ik let er iedere keer weer op of ik ze voor een klein geluksmoment kan ontdekken als ik er met 120 km per uur langs race. Maar toen kwam plotseling het bericht in de pers dat er een verkenner, een wolf uit Duitsland is gesignaleerd op de Veluwe. Wolven lezen geen berichtjes op Blogspot of Facebook. Zij hebben het niet van mij. Zij weten in no time zelf wel waar de lekkerste hapjes te vinden zijn. De wolf zelf is niet meer gevonden, die is terug naar Duitsland om het grote nieuws te vertellen. 

Kunst op de koffie 2017

Spijkerkwartier Arnhem.

Voor het eerst heb ik in oktober 2017 de kunstmanifestatie met de rare titel “Kunst op de Koffie” in het Spijkerkwartier in Arnhem bezocht met plaatselijke, maar vooral ook met vele kunstenaars uit den lande die ter plekke op bijna 50 locaties in de diverse zorgvuldig vormgegeven interieurs hun werken toonden. Het kunstwerk gedijt geweldig als een weldadig en contrasterend artefact naast de design meubelen en lampen, de strak gestucte wanden en de fraaie parketvloeren in de diverse interieurs. Wat je bijblijft van zo’n manifestatie zijn maar een paar van die plekken die zich daar net even aan onttrekken. Ik noem er drie. Een daarvan is Jans Muskee, die voorafgaande aan deze manifestatie een grote oliekrijttekening maakte van een familie aan de Boulevard Heuvelink die mij tijdens mijn bezoek een prachtig dubbelbeeld gaf van deze familie die, nota bene bij aanwezigheid van de kunstenaar zelf, in levende lijve naar haar door Jans gemanipuleerde eigenbeeld keken. Prachtig! Hoe fictie en werkelijkheid door elkaar kunnen lopen, te meer daar we om een of andere gewichtige reden op het laatste moment hadden besloten om deze dag niet naar zijn solotentoonstelling in Assen af te reizen. Moedig was de performance van Mariel Smit, verleidelijk en hapklaar liggend in de vitrine van de snackbar Dolfijn. Ook de frieten en de bamibal waren erg lekker. Als laatste noem ik de mooie  performance van Mireille Tap die als een zen-meesteres zachtjes teksten declameerde op de veranda van het huis van Egbert Bouwhuis, dat via een steegje en het souterrain vol met heel veel dingen te bezoeken was en na een eerste trapje leidde naar een achterkamer op de begane grond met nog heel veel meer dingen waar ik Egbert in de voorkamer, op zijn kenmerkende, gestructureerde wijze uitleg (ja, echt!) hoorde geven aan heel veel publiek.

     

Roze bril

Zitbankje.

Googleimagezitbankjetweekeereenbalkjezagen

In de (voetbal)sport vinden de machinaties meestal ver buiten het gezichtsveld van de argeloze supporters plaats. Wonderwel tasten zij het geloof in de clubs nauwelijks aan. Ook kunstliefhebbers zien de kunst het liefst door een roze bril en blijven van kunst genieten ondanks alle lelijke dingen die over haar in de media voorbijkomen. Kunst en Geld verdragen zich immer lastig met elkaar. Vooral daar waar overheden zich inhoudelijk met de kunst gaan bemoeien kan er gemakkelijk een pervers speelveld ontstaan met tegenstrijdige belangen. Ik heb het boek van Pim van Klink met de titel “De bijzondere economie van het kunstenaarschap (AUP,2016) er eens bij gepakt om mijn kijk op de wereld van de kunst nog eens aan te scherpen. Onder andere de verzamelaar Bert Kreuk met zijn terechte kritiek op Beatrix Ruf die mede daardoor haar positie als directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam ter beschikking stelde nadat zij ook nog eens miljoeneninkomsten uit verschillende bijbanen, waaronder een eigen commercieel adviesbureau, had verzwegen. Als er te weinig toezicht of kritiek is kunnen er gemakkelijk ongezonde situaties ontstaan. Dat geldt vooral ook de ambtelijke wereld van kunst en cultuur waarin bovenmatig veel mensen werken in vaste banen die, zonder zelf iets kunstzinnigs te maken, het kunstbeleid van de diverse overheden uitvoeren en daarmee de kunstagenda bepalen. Zij verzinnen met regelmaat hele rare projecten. Ja, dan trekt de kunstenaar aan het kortste eind die met kunst en vliegwerk een inkomen bij elkaar moet harken en flauwe opdrachten moet accepteren zoals voor kleurplaten en zitbankjes. In mijn advertentiekrantje las ik dat op het verzoek van een bewoner van de Arnhemse achterstandswijk het Broek een kunstenaar samen met een projectleider met de jonge bewoners van de wijk werkt aan het ontwerp voor zelfs een derde buurtbankje om daarmee een "olifantenpaadje" meer zichtbaar te maken en te markeren als een plek “om elkaar te ontmoeten”. Wat een onzinnig idee, wat een geldverspilling. Het lijkt onbenullig zo'n bankje, maar dit zogenaamde 'Community Art Project BANK' in het Arnhemse Broek is beslist niet gratis en loopt al gauw in de tienduizenden euro's. Dan nog liever een basisinkomen voor kunstenaars met als enige voorwaarde om regelmatig hun autonome werk te tonen in stad en provincie. 
   

Stenen

Kunstpolitiek in de regio.

Google stenen afbeelding

Hoezo, crisis in de kunst? Wat stenen betreft gaat het fantastisch in de cultuursector in Arnhem. Na de verbouwing van Musis Arnhem met een nieuwe concertzaal gaat ook Museum Arnhem voor twee jaar dicht om er een zaaltje aan te plakken. De herinrichting van het nieuwe Kerkplein met een ludieke bovengrondse Sint Jansbeek en een prestigieus gebouw voor het Focus Filmtheater is nu bijna afgerond. Ja, dan wil je niet aan de rand van al dit moois tegen een verloederd leeg winkelcomplex aan de Broerenstraat aankijken waarvoor de her- of verbouwplannen pas over een jaar door de nieuwe eigenaar verder zullen worden ontwikkeld. Omdat de miljoenen blijkbaar op waren kwam de Gemeente Arnhem vervolgens met het slimme idee van een z.g. culturele hotspot en vroeg aan een projectmedewerker van de Stichting Atelierbeheer Slak om op basis van een mij onbekend totaalconcept verschillende kunstinitiatieven te selecteren die, buiten hun eigen programmeringskosten, bereid zijn om ettelijke duizenden euro’s voor huur en elektriciteit neer te leggen om voor een jaartje de leegstaande winkelruimtes te mogen betrekken onder de strikte voorwaarde een voor het publiek actief en toegankelijk beleid te voeren. Als het de gemeente Arnhem werkelijk te doen was om op deze plek, ook al is het maar tijdelijk, de kunst en de cultuur te stimuleren zou er vast wel een potje met geld te vinden zijn geweest. Niettemin stonden alle gesubsidieerde kunstinitiatieven vooraan in de rij om te mogen deelnemen aan deze opleukplek in het centrum van Arnhem. Omdat er nog maar een toilet in het gehele winkelcomplex is en ook de centrale verwarmingen er uitgesloopt zijn, wordt het deze winter wel even afzien.