Symmetrie

Mandelbrot

Tekst (een beetje scheef opgeplakt maar toch goed leesbaar):

In 1991 maakte ik in het kader van het tART-festival een radio op het buitenterrein van de Universiteit Twente waarvan de onderdelen zo groot mogelijk waren. Het leverde een uiterst instabiel apparaat op. Dat is niet meer dan logisch als je aan de grenzen gaat morrelen van de techniek. Voorafgaande aan de installatie van de radio verzamelde ik in de bibliotheek van de Universiteit Twente allerlei teksten over onderwerpen die mij op dat moment bijzonder aanspraken waaronder de atoomzuil van Fermi en de symmetrieën van Lorenz. Vooral de theorieën van Mandelbrot hadden toen mijn grote belangstelling. Stel je eens voor dat de machines die ik iedere week opnieuw laat draaien in het kader van de tentoonstelling Dots that go for a walk (december 2014) en die in beginsel niet meer kunnen tekenen dan een eenvoudige cirkel maar desondanks bijzondere tekeningen maken, ons iets zouden kunnen leren over vergelijkbare patronen van zwarte gaten of supernova’s in de ruimte.

Vrijheid

B&C

Posbank nabij Arnhem

Bij het opruimen vond ik deze foto met het jonge prinselijke paar op de Posbank nabij Arnhem. Het laat een van de acties zien die ik tientallen jaren geleden, geheel buiten het kunstcircuit om, met veel plezier ondernam. Dat gold niet alleen het zo realistisch mogelijk tekenen van allerlei figuren met pastelkrijt op papier maar vooral ook het plaatsen van die figuren in de openbare ruimte met als doel een moment van verrassing op te roepen bij de argeloze voorbijganger. De foto herinnert mij ook aan de totale vrijheid van de kunstenaar die zonder enige bemoeienis van derden, laat staan overheden, zijn of haar werk in en aan de wereld toont.   

The Duck Tree

Waarnemen.

Het is nauwelijks voor te stellen dat de huidige wetenschap een vervolg is op zo vele in onze ogen foute waarnemingen in het verleden. Zelfs nu nog zegt de wetenschap veel meer niet te begrijpen dan zij wel begrijpt. En zelfs daaraan twijfelt zij. Dit terwijl de technologie als een afgeleide van al die fout beantwoorde vragen met al haar sublieme apparaten en systemen de wereld in toenemender mate beheerst. Het is evident dat de impact van al die nieuwe technologie op de democratische, vrije samenlevingen door kritische burgers aan de orde gesteld moet worden voordat commerciële partijen zich meester maken, en al hebben gemaakt, van al het menselijke intellectuele, financiële en creatieve kapitaal met als enige doel om buitensporige winsten te behalen ten behoeve van een uiterst kleine elite. Het is nauwelijks voor te stellen dat wanneer tegenkrachten uitblijven of machteloos blijken we heel snel weer terug kunnen zijn bij af. 

Quasimodo

Het voordeel van een handicap

Het kan je zomaar gebeuren. Je wandelt op een zondagmiddag in een bos stevig gearmd met je vrouw in de herfstzon en er breekt plotseling met veel geraas een tak af. Mijn vrouw begint van schrik te rennen en struikelt waardoor ik als een projectiel word gelanceerd en over haar heen met mijn hoofd hard op de grond beland met als gevolg een forse bloeduitstorting waardoor mijn oog alsmaar dikker wordt totdat al het licht eruit verdwijnt. Het was werkelijk een afschuwelijk gezicht. Ik heb nog even overwogen om met mijn smart Phone een selfy te maken, maar de angst dat mijn instellingen voor Google en Facebook niet helemaal up to date waren, waardoor ik in lengte van jaren met mijn eigen horrorbeeld op internet achtervolgd zou worden, weerhield mij daarvan. Ik troost mij met een oude zwart wit film over Quasimodo die ik in de week voor mijn dramatische wandeling op tv had gezien en waarin hij ondanks zijn handicap geliefd werd door een van de mooiste vrouwen. Ik kan mij dat echter niet veroorloven en ben ondergronds gegaan. Op tv zie ik vervolgens een uitzending van “jawel, de overtreffende trap” Ivo Niehe voorbijkomen waarin hij een briljante pianist met een ernstige groeistoornis portretteert die de mooiste vrouwtjes met het grootste gemak om zijn pink windt. Nu, twee weken later, ben ik volledig hersteld van mijn val. Helaas. 

Hollands Landschap 1

Een simpel wandbordje.

Hollands Landschap 13/1, 240 X 240 cm, waterverf.

Achter een simpel, eigenlijk lullig wandbordje zitten meerdere verhalen. Een van die verhalen gaat over het aanbieden van kwalijke financiële producten, ver voordat er nog sprake was van een crisis in de financiële wereld. Mijn vader begon na de oorlog een zelfstandige praktijk in verzekeringen en weigerde steevast om zijn klanten veel te dure verzekeringen aan te smeren. Hij eindigde altijd ver onderaan in de lijstjes die de verzekeringsmaatschappij maandelijks samenstelde van haar agenten die het meeste verzekerde kapitaal hadden binnengehaald. Ik ben daar trots op. Als je het spel niet meespeelt moet je daarvoor bloeden. Ter compensatie van de gemiste inkomsten brandde hij in de avonduren noodgedwongen de contouren van molens en boerderijen in houten bordjes en kleurde deze met vrolijke kleuren in. Een van die bordjes, niet groter dan 10 cm doorsnee, heb ik 13 maal nageschilderd op papier. De schilderingen hebben ieder een doorsnede van 2 meter 40. De 13 afbeeldingen verschillen in ieder detail sterk van elkaar, toch verandert het motief niet of nauwelijks en lijkt het iedere keer om dezelfde voorstelling te gaan. Hoe kan dat? Met deze 13 werken heb ik de wereld van de perceptie verkend en heb ik mij vragen gesteld over wat en over hoe wij waarnemen.

Ontmoeting

War.

Bij het verlaten van mijn atelier in Oosterbeek ontmoette ik in augustus j. l. een grootvader uit Engeland met zijn kleinzoon die aan mij de weg vroeg naar het oorlogsgravenmonument. Zijn vrouw stond nog onderaan de heuvel. Hij vroeg mij hoeveel kilometers er heuvelop nog te gaan waren en ik antwoordde hem naar beste weten. Hij wilde zijn kleinzoon vertellen over de oorlog en de vrijheid. Dat zoiets nooit meer mag gebeuren. Ik vertelde hem dat de wereld nog steeds in brand staat en zag hem vervolgens met zijn kleinzoon weer de heuvel afgaan.

Media 1

Markt.

Marktkraam in Apeldoorn 29-09-2014.

De media maken ons voortdurend bewust van alle ellende in de wereld en schromen niet deze ellende zoveel mogelijk uit te vergroten. Dat is immers hun corebusiness. Deze morgen was ik op een markt in Apeldoorn. In een kraam met kleding voor moslimvrouwen - hoe vredig en tolerant kan het toch zijn in Nederland - maakte ik de hier bovenstaande foto. Daar is een reden voor. De associatie van deze volstrekt onschuldige presentatie van hoofddoekjes met de recente onthoofdingen zoals de media mij toonden noopten mij deze foto te maken. Het toont hoezeer ik beïnvloed ben door diezelfde media. Liever herinner ik mij al die prachtige mensen, van welke achtergrond dan ook, in mijn eigen lespraktijk.

Overheid en Kunst 5

Hoe wrang kan het zijn.

In Arnhem zijn recent in deze tijden van crisis twee nieuwe kostbare gebouwen gebouwd die faciliteiten moeten bieden voor de amateuristische kunstbeoefening. Zij staan voor een groot deel leeg. Er worden grote verliezen geleden, het cursusaanbod wordt afgebouwd en er worden werknemers ontslagen. Alsof het allemaal niets kost zijn er interim managers aangesteld die voor heel veel geld trachten te redden dat niet te redden is. Behoudens het ook in Arnhem toegenomen inzicht dat een gemeente binnen het kunstzinnige bereik slechts dient te faciliteren en beslist geen vaste banen meer moet aanbieden die de markt voor initiatiefrijke kunstenaars in hoge mate verstoren, kan niet ontkend worden dat de gemeente Arnhem vele miljoenen heeft verkwanseld aan de bouwmaffia in plaats van deze gelden direct te investeren in haar eigen creatieve kapitaal dat bestaat uit aan vele (jonge) kunstenaars in de stad. Wellicht kent ze haar eigen kapitaal niet. Liever laat ze opnieuw het gemeentemuseum voor vele miljoenen verbouwen om er de treurige werkjes van Jan Mankes te tonen.

In Oosterbeek dat deel uitmaakt van Renkum, een buurgemeente van Arnhem, heeft de gemeente het voornemen om een voormalige school af te breken waarin een twintigtal beeldende kunstenaars volledig ongesubsidieerd een atelier huren om er te werken, cursussen te geven, tentoon te stellen, open dagen te organiseren en met vele andere originele activiteiten invulling te geven aan het kunstbeleid in deze gemeente. Het was al een teken aan de wand dat de Gemeente Renkum de openingen van de tentoonstellingen van beeldende kunst in de galerij nabij de raadszaal in haar gemeentehuis in Oosterbeek niet meer van paar blokjes kaas en een paar glazen wijn wilde voorzien en het liefst de genodigden voor 17.00 uur de deur uit wilde hebben omdat het overuurtje voor de bode een veel te grote post op de begroting cultuur zou betekenen. Hoe kleinzielig kan het zijn. Zonder een enkele aankondiging en zonder dat de kunstenaars een alternatief is geboden lazen deze kunstenaars in de krant dat de gemeente het gebouw af wil breken om plaats te maken voor een paar villa’s. Met een dergelijk gemeentebestuur is het niet verwonderlijk dat er over enige jaren een Museum Veluwezoom voor vele miljoenen gerealiseerd gaat worden om permanent de uiterst schamele collectie van tweederangs werken van de Oosterbeekse School te tonen.

In Rotterdam blijven de meest prachtige gebouwen aan de horizon verschijnen. Het zijn werkelijk prachtige beelden. Zij belichamen de hoop, de toekomst, de innovatie, de openheid, de vrijheid en nog meer van die prachtige dingen. Het zijn slechts beelden. De gebouwen geven slechts onderdak aan de oude bedrijven die al langer in de stad aanwezig waren en bieden daarmee geen enkele garantie dat het nieuwe intellectuele en creatieve kapitaal na het afstuderen in de stad blijft en er een praktijk of een onderneming start.

Overheid en Kunst 4

Zonder geld geen kunst.

 

Ik hoorde Thé Lau het vorige week nog zeggen op de radio. Ik geef toe, dat ik voortdurend tegen dit ook voor mij heilige principe heb gezondigd. Was er in het verleden altijd nog wel een subsidie of fonds te vinden voor experimenteel beeldend werk om de kosten voor ontwikkeling en uitvoering van een installatie te vergoeden, die geldbronnen lijken op dit moment volledig verdwenen. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat er vele fantastische ideeën, concepten en plannen van vele kunstenaars met smart op uitvoering en presentatie wachten. In mijn stad zijn recent voor de amateuristische kunstbeoefening gigantische gebouwen neergezet en gaat het gemeentemuseum voor de zoveelste keer verbouwen. Het cliché van het stapelen van stenen is daarmee werkelijkheid geworden. Het complete middenveld, waaronder vele jonge talentvolle kunstenaars en ontwerpers, is geheel buiten beeld geraakt van de plaatselijke beleidsmakers die, onomkeerbaar, het unieke creatieve kapitaal in de stad verspillen. Maar ach, wat maakt het uit, wat niet gekend is, wordt ook niet gemist.

Overheid en Kunst 3

ArtEZ.

 

Ik woon in een stad met hoogstaande kunstopleidingen, die het enorme potentieel aan fantastische kunstenaars niet kent, zich daarover niet laat informeren door betrokkenen of kenners en nalaat om de continuïteit van plekken te faciliteren waar deze kunstenaars hun werk aan het publiek kunnen tonen. Dat is ernstig omdat aan lokale overheden steeds meer bevoegdheden worden toebedeeld. Liever organiseert zij een (meer)jaarlijks mode- of kunst- evenement met zogenaamde "internationale" namen. Het resultaat is al jaren negatief, zowel in financieel als in marketingtechnisch opzicht. Het is onwaarachtig, zelfs pervers, om de spaarzame kunstgelden te onthouden aan de eigen (jonge) kunstenaars door opnieuw een kansloos avontuur aan te gaan. Nota bene de SP wethouder van Cultuur stelde voor om een heus projectbureau op te richten voor toekomstige evenementen. Nu breekt echt mijn klomp. Een projectbureau is een doel in zichzelf en verkwanselt de schaarse kunstgelden aan de vele fte’s voor allerlei non-productieve betweters, curatoren en ander volk. Werkelijk onderscheidend ben je als je toont wat je bent. Dat doe je door je eigen (jonge) kunstenaars zoveel mogelijk te ondersteunen in hun ontwikkeling en presentatie om daarmee de hoop levend te houden uiteindelijk de wereld te veroveren. Misschien zouden er toch meer kunstenaars de politiek in moeten gaan.

Overheid en Kunst 2

Economie.

2014 boekomslag

 

Terwijl de nationale subsidiebronnen nagenoeg zijn opgedroogd en de verzamelaars het laten afweten doen de beeldende kunstenaars gewoon hun eigen ding en blijven hun werk gratis aanleveren op de markt. Zij kennen de uitspraak: “Zonder geld geen kunst” helemaal niet. Hoe doen ze dat toch, die kunstenaars? Terwijl iedere professional wordt gestuurd door het profijt blijven kunstenaars zelfs in deze tijden van crisis hun werk gratis aanleveren op de markt alsof het allemaal niets kost. Geheel onbedoeld helpen zij hiermee zelf de protesten vanuit de eigen cultuursector om zeep die uitschreeuwden dat het terugdraaien van de overheidssubsidies voor de kunsten zou leiden tot het einde van de beschaving. Ik heb het nieuwste boek “Economie” van professor Arnold Heertje er nog eens op nageslagen. Niet ieder kunstwerk dat je maakt hoeft direct te leiden tot een financiële transactie maar is in zichzelf waardevol genoeg om te voorzien in zowel de behoeften van de maker als de kijker. Geen nood dus. Als er geen markt is voor je werk dan wordt kunst gewoon een hobby of een liefhebberij. Daar is helemaal niets mis mee. In de wereld van de amateurs en de vrijwilligers gebeuren de mooiste dingen. Dan word je maar beroemd na je dood.



 

Overheid en Kunst 1

Roze Wolk.





Hoe kom je als gemeente op de kaart te staan en trek je internationale aandacht? Daarvoor zijn 3 potten verf voldoende waarmee de vluchtheuvels in de gemeente Wijchen binnen een enkele werkdag door een werknemer bij de plantsoenendienst per ongeluk roze zijn geschilderd. Om hetzelfde doel te bereiken kun je als gemeente voor vele miljoenen ook een projectbureau oprichten om grootschalige evenementen als modebiënnales en kunsttentoonstellingen te organiseren. Ondanks het feit dat in Arnhem deze manifestaties inmiddels in de vergetelheid zijn geraakt na in het verleden met een groot verlies te zijn afgesloten gaan de bestuurders gewoon op dezelfde voet voort. Hoeveel vertrouwen kun je hebben in bestuurders die niet eens in staat zijn om de troosteloze AKU- fontein en het vervuilde Golvenproject, die toch voor een belangrijk deel het imago van de creatieve stad Arnhem bepalen, door een medewerker van de plantsoenendienst schoon te laten spuiten?

Nutteloze dingen (2)

Paus.

Het ontbreken van nutteloze dingen, zoals de siervelgen van een auto, kan vanzelfsprekend ook gekoppeld worden aan nieuwe betekenissen. Dit werkt echter alleen bij grote aantallen. Een enkele siervelg die ontbreekt heeft louter als betekenis dat deze gewoon stuk is. Als er duizend siervelgen ontbreken ben je een aso en als er honderdduizend siervelgen ontbreken gaat de hier onderliggende afspraak gelden die al deze duizenden autobezitters met elkaar hebben gemaakt. Die afspraak houdt bijvoorbeeld in dat, nu de wereld in brand staat, we onze bekommernis over al die ellende laten zien door afstand te doen van die nutteloze siervelgen. Het maakt een daad van versobering zichtbaar. Het is een eerste, kleine stap.

Voor wie geen auto heeft kan voor alle andere nutteloze dingen te rade gaan bij Google afbeeldingen. Het bevreemdt mij, het schokt mij zelfs, dat daarbij de beeltenis van de Paus net iets te vaak voorbij komt. Blijkbaar mag in onze westerse cultuur alles van waarde genadeloos ter discussie gesteld worden voor zover ze niet onze vijandige culturen raken.     

Nutteloze dingen

Siervelgen.

Ventiel

Het is een onuitputtelijk thema. Ik schreef er al eerder over in deze blog. Over al die vooringenomenheden, fixaties, codes, normen, dogma’s en clichés die ons in het leven parten spelen. Ik geef het toe, het is eigenlijk een uiterst lullig voorbeeld. Ik beken dat mij een uiterst ongemakkelijk gevoel bekroop toen ik recent de banden van mijn auto moest vernieuwen en voor even de siervelgen verwijderd had. Rijden in de zomer met een auto zonder siervelgen is immers een regelrechte aanslag op het burgerlijke fatsoen. Het zit dus ook allemaal in mij. Ik behoor vanaf nu tot de klasse van de aso’s en de minvermogenden die zo’n 0,01 % van rijdend Nederland uitmaken. In de winter is het rijden zonder siervelgen geen enkel probleem. Dan communiceer je dat je behoort tot de welvarendste klasse die met winterbanden rijdt en zich een verdiende wintersportvakantie kan permitteren.

De auto, niet meer dan een stoel op wielen met een stuur, een motor en een dak om met een zekere snelheid van A naar B te komen en daarna weer van B naar A, is een bijzonder emotioneel geladen ding. De auto is passie, avontuur, vrijheid, styling, maat, vermogen, status en nog heel veel meer. Ik besef dat de auto een miljardenindustrie vertegenwoordigt. De siervelgen gaan minstens voor vele miljoenen. Zelf rijd ik in een donkergrijze Citroen C5 Break uit 2003. Een model dat volgens de kenners geen toonbeeld van topdesign is, maar nu ik er nog eens goed naar kijk ziet mijn auto er zonder die siervelgen eigenlijk veel beter uit. Siervelgen, die komen er bij mij niet meer op. Het zijn nutteloze dingen.

Kunst is niet moeilijk

 Een Tentoonstelling.

 

Isa Genzken, Basic Research 1990. 

Afgelopen weekend ben ik naar het MKK (Museum Kurhaus Kleve) geweest en heb ik de tentoonstelling met de nogal ingewikkelde titel Basic Notes on the Research Collection bezocht. Tot mijn verrassing trof ik in deze tentoonstelling een aantal werken aan van kunstenaars aan die naadloos zouden passen in mijn nog uit te geven overzicht met Recepten voor het maken van mooie kunstwerken. Deze recepten zijn gebaseerd op het vooraleerst volgen van een beperkt aantal strenge regels t.a.v. de concrete beeldende handelingen en het daarbij uitschakelen van allerlei “moeilijke” gedachten waarna zoveel mogelijk de teugels gevierd mogen worden. Ik noem het werk van Jack Pierson, Yves Zurstrassen, Andreas Slominski, Thomas Kühnapfel en vooral niet te vergeten K.O. (Karl Otto) Götz. Kunst maken kan eigenlijk iedereen. Het is een fantastische hobby.

Het aardige van beeldende kunst tentoonstellingen is dat een aantal werken zich altijd onttrekt aan de een of andere conclusie. Dat is in deze tentoonstelling niet anders. Alles dat ik hierboven beweerd heb gaat voor minstens een kunstenaar niet op: Franz Gertsch, al weer ver in de 80, met zijn prachtige schilderingen van de seizoenen.

Museumbezoek

Quadriennale.

Vorige week bezocht ik met mijn geliefden de tentoonstelling Quadriennale in Düsseldorf. Na eerst twee werkelijk prachtige installaties van Olafur Eliasson gezien te hebben in K20 Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen reden we in een luxe Mercedesbusje met geblindeerde ramen (bij de toegangsprijs inbegrepen) naar K21 om de tentoonstelling Unter der Erde- Von Kafka bis Kippenberger te bezoeken. We hebben de veel te vroeg overleden Martin Kippenberger erg hoog zitten, helaas is de opnieuw getoonde groteske installatie Tiefes Kehlchen uit 1991 een waar wangedrocht zonder enige zeggingskracht. Je ziet het vaker (onder andere bij Kounellis, Serra, Beuys) dat het oorspronkelijke werk aan waarachtigheid inboet als te veel anderen dan de kunstenaar zelf zich er mee gaan bemoeien door het voorfinancieren daarvan. Op de bovenste verdieping van K21 is het project van Tomas Saraceno – in orbit- te zien. Een waanzinnig project om voor even te ontsnappen aan het (onder) aardse. Helaas was het project niet toegankelijk. Hier en daar lagen tussen de gigantische bollen en staalnetten enkele witte lapjes. Dat hadden we liever niet willen zien. Dat maakt zo’n groots project toch een beetje zielig.

Op hetzelfde moment vond er ook een tentoonstelling plaats in de Kunsthalle Düsseldorf, Smart New World geheten, die georganiseerd is door het INS (International Necronautical Society). Een tentoonstelling die uitermate relevant is voor het tijdsgewricht waarin wij leven. Dat is het leven in netwerken. Je moet behoorlijk wat intellectuele kracht investeren om je deze thematiek toe te eigenen. Willen we dat eigenlijk allemaal wel weten en kunst zien die niet voldoet aan het fun & entertainment principe?

 

Grens (3)

Kunst of Gekte.

Beeldentuin Kröller-Müller Museum 31-07-2014. 

Vandaag even naar het Kröller-Müller Museum geweest . 'De Cirkel van Kleding', een installatie van Pet van de Luijtgaarden in de beeldentuin, is uitermate grappig en is een genot om te zien, zelfs ondanks de "linkse" boodschap in het werk met de altijd weer zo voorspelbare kritiek op de consumptiemaatschappij. Ik vergeef het de kunstenaar. Omdat de pointillist Seurat toch wel een beetje saai is, is er een programma bedacht onder de titel Studio Seurat om het geheel wat op te leuken met Meet & Greets & Performances. Niets vermoedend liep ik door de beeldentuin totdat ik aan de rand van een grasveld bij een van de bosschages een vreemde figuur tegenkwam. Geheel in het wit gekleed  bewoog hij zich nogal houterig en stootte daarbij klanken uit. Mijn eerste gedachte was dat ik met een gek te maken had. Toen ik later het programmafoldertje van Studio Seurat onder ogen kreeg  bedacht ik dat het wel eens een van de kunstenaars kon zijn. De grens tussen kunst en gekte is blijkbaar flinterdun. 

Machines

Hard Werken.

Installatie Turn Turn Turn in Punt WG Amsterdam 26/27 /juli 2014.

Afgelopen weekeinde hebben de machines weer hard gewerkt en prachtige tekeningen gemaakt. Het blijft iedere keer verrassend hoe simpele apparaten die eigenlijk niet meer kunnen dan een cirkeltje tekenen toch zulke complexe en gevarieerde beelden produceren. Over het waarom kun je dan weer eindeloos speculeren en filosoferen. Het is het leven zelf.

Gezichtsbedrog

Fiat.

Fiat juli2014

We stellen ons in het gewone dagelijkse leven op de een of andere manier altijd in op het vertrouwde, op het gemiddelde. Afgelopen zaterdag zag ik dit uiterst kleine Fiatje staan in een dorp op de Veluwe. Het was mij onlangs in Italië al opgevallen dat de hoofden van de bestuurder en van de medepassagier in een dergelijk wagentje wel twee keer zo groot leken. Ik kan het iedereen aanraden daar eens op te letten. Het is een buitengewoon koddig gezicht.

Grens (2)

Toeval.



De Brabantse wielrenners Jo Peperkamp en Gerrit Schulte fietsten in de Tweede Wereldoorlog gewoon door. Schulte: “Aan de oorlog dacht je niet”.

Mijn vader Bernhard Schulte is geboren in Duitsland. Zoals vele andere families trokken de (voor)ouders van mijn vader voortdurend heen en weer over de grens op zoek naar werk of anderszins. Tijdens de mobilisatie woonde hij in Nederland en werd ingezet bij de medische troepen in Rotterdam tijdens het bombardement. Hij heeft vreselijke dingen gezien. Een neef van mij vertelde dat hij van een familielid had gehoord dat mijn vader bij terugkomst had “gereerd” als een kind. Hij heeft mij dat zelf nooit verteld.

Over grenzen gesproken: Zo sta je aan de ene kant, zo aan de andere. Maar je kunt natuurlijk ook alles ontkennen of ferme standpunten innemen als je niet deelneemt.

Grens

 

Poesjes.

3 poesjes in een plastic bakje na de reddingsoperatie.

Vlak voor ons vertrek uit het klooster in Italië waarop ik in Mei 2014 samen met mijn vrouw paste waren we de drie poesjes kwijt die net geboren waren. Toen we klaaglijke geluiden hoorden en de afvoerslang van de wasdroger zich als een echte slang begon te gedragen vonden we in de slang twee poesjes onder het stof. De derde, de brutaalste, had zich zover mogelijk in de machine verborgen. Je kon nog net de punt van het staartje voelen. Ik heb de gehele machine gedemonteerd in honderd onderdelen en het beestje bevrijd. Het wilde zelfs weer terug in de machine. Voor hetzelfde geld hadden we niets gemerkt en waren we vertrokken. De grens tussen leven en dood is erg klein. Vraag: welk van de 3 poesjes is het brutaalste?     

Rijkdom

Kwekerswijsheid.

Moestuin gerund door vrijwilligers bij kasteel Doorwerth.

 

Een paar weken geleden kwam ik op een feestje bij mijn kunstvrienden een familielid van een van hen tegen. Zijn beroep is kweker. Hij is een van de weinige die de grote sanering in het kassengebied in Lent (nabij Nijmegen) heeft overleefd. Een zaadje of een bolletje in de grond stoppen en deze vervolgens liefdevol laten opgroeien tot een volwassen plant, daar was hij gelukkig bijtijds mee gestopt. Er zat geen handel meer in. De afzet was veel te laag en de kosten waren veel te hoog, zo vertelde hij. Tegenwoordig verkent hij eerst de markt, let op de trends en gaat vervolgens op zoek naar afnemers om het gewas, dat kan bijvoorbeeld een siergras, een vetplant of een orchidee zijn, in Azië te laten produceren om het daarna te importeren. Teveel van je eigen product houden en geen afstand willen doen van een specifieke soort of traditionele wijze van produceren, dat bleek voor veel kwekers de doodsteek te zijn. Laat dat nu net de valkuil voor veel beeldende kunstenaars zijn: hun werkwijze is te omslachtig, hun thematiek is te particulier en hun houding is te eigenwijs. Voor hen is de markt een vies woord. Dat een kunstwerk ook een sfeerbepalend decoratief element of een louter esthetisch object kan zijn is voor hen een ware gruwel. Zij hebben niet alleen de speelruimte gemist die hen door de conceptuele kunst gegeven is, zij hebben ook Christo en Koons gemist, de meesters in het financieren van hun beeldende projecten. Ik geef toe dat de wijze waarop Damien Hirst getracht heeft om zijn marktwaarde op te schroeven net iets te ver ging. Dat is het ene uiterste, het andere is om op een volstrekt autonome, onafhankelijke en integere wijze beeldende kunst te maken door eigen inkomstenbronnen buiten de beeldende kunst te genereren of (naar keuze) te ploeteren in armoede om het beeldende werk uiteindelijk gratis aan te leveren op de diverse podia. Sommigen zeggen dat je dan ook rijk bent.

Turn Turn Turn

Tekenmachines in Punt WG Amsterdam.

 

 Tekenmachine in het atelier mei 2014.

De machines zijn weer flink aan het oefenen voor een presentatie getiteld Turn Turn Turn, op 26 en 27 juli in Punt WG Amsterdam. Het is spannend wat de machines gaan maken, ondanks het feit dat het uiterst simpele constructies zijn die eigenlijk niet meer dan een gewone cirkel kunnen tekenen. In alle vorige presentaties ontstonden toch iedere keer weer wonderlijke, complexe structuren, bollen en contrasten. Sommigen zagen er planeten en sterrenstelsels in, anderen zelfs de cycli van leven en dood.

Bij de presentatie van Turn Turn Turn zal door de bezoekers (met hun email-adres) ingetekend kunnen worden op het (geheel gratis) verkrijgen van een tekst met unieke doch eenvoudige recepten voor het maken van mooie kunstwerken. De recepten betreffen onder andere het maken van druppelschilderijen, landschappen, architectuurtekeningen en overvloeiers. Deze recepten hebben met elkaar gemeen dat zij uitgaan van strenge regels t.a.v. de beeldmiddelen, materialen en werkwijzen, waarna het toeval optimaal een kans gegund wordt.



Wonder

Radio Maria.

   

Experimenteel beeldend onderzoek naar religieuze sapstromen 2014.

 

In het kader van het beeldende onderzoek naar het fenomeen van het “wonder” in de katholieke kerk kondigen de eerste veelbelovende resultaten zich aan. Afgestemd op de conservatieve katholieke zender Radio Maria 675 AM beginnen uit de radio-ontvanger, hoewel aarzelend, de eerste donkerrode sappen te stromen. Deze stromen zijn nog ongericht en betekenisloos. Nieuwe experimenten moeten er toe leiden dat in die stromen figuren of portretten van heiligen zichtbaar gaan worden:

 

Experimenteel beeldend onderzoek naar heiligenbeelden 2014. 

  





Het andere Italië 10

Het huis.

Huis in Marche Italië mei 2014.

Als je maar even vanaf de kust het binnenland van Italië inrijdt ontmoet je prachtig gerestaureerde stadjes, kerken en kastelen. Italianen zijn trots op hun erfgoed en kunnen dank zij Europese subsidies al deze schatten zonder beperking tonen. Het is de mens eigen van schoonheid te genieten. Ook particulieren laten zich niet onbetuigd. Het rood van het huis en het wit van de poort contrasteren prachtig met het groen en blauw van de natuurlijke omgeving. Het huis lijkt gesloten, de poort is open. Het witte hondje en de gele motor doen volop mee. Is dat nu toeval? 

Het andere Italië 9

De markt.

kledingpop markt Benedetto mei 2014.

 

Op de markt in Benedetto kwam ik deze pop tegen. Ik heb een foto van het haveloze ding genomen. Sommigen verafschuwen deze manier van fotograferen. Zij noemen het quasi artistiek, gewild kunstzinnig, interessant gedoe en nog wat van die termen. Ik vind het gewoon mooi.



Het andere Italië 8

Het uitzicht op de berg.

 

 Cupra Marittima Italië mei 2014.

 

 

Begin mei hebben we een aantal weken op een klooster in de Marche (It.) gepast, niet ver van de kust gelegen in de heuvels. Dat een zuidelijk land in Europa ook seizoenen kent zat er bij mij als Noorderling nog niet helemaal in. In vakantietijd was het in die landen immers altijd warm, levendig en aangenaam. Nu we het andere Italië van regen, kou, vuile stranden, dichte appartementen en gesloten restaurants hebben ontmoet begrijpen wij goed waarom het toeristenseizoen in Italië duurt van 1 juni tot half september. Voor de liefhebber is er de rest van het jaar volop rust, ruimte, leegte en tijd voor reflectie en introspectie. Je kunt dan genieten van het desolate.



Het andere Italië 7

De hop.

De hop.

 

Dit prachtige vogeltje zagen we bij het klooster San Vincenzo op een berg nabij Cupra Marittima in Italië. Het beestje bestaat met zijn vrolijke kuifje, zacht-bruine lijfje en zwart-wit getekende vleugels uit 3 contrasterende onderdelen. Een zeldzaam vogeltje, dachten wij. Totdat een kennis ons vertelde dat het beestje in Spanje zeer algemeen is. Hoe kan een illusie je ontnomen worden. Terug in Nederland zagen we voor het eerst en bij toeval de grote bonte specht. Hij woont in de voorste hoge boom direct naast het beeld van Meneer Jacques bij de ingang naar het Kröller-Müller Museum in Otterlo. Zie: http://www.kmm.nl/object/KM%20127.092/Meneer-Jacques . Op een plek waar jaarlijks honderdduizenden bezoekers passeren. Dat is geen illusie.





Het andere Italië 6

De etalage.

Etalage in Benedetto Italië Mei 2014.

 





In de etalage van een trendy kledingzaak in Benedetto zag ik deze wonderlijke etalagepoppen. Wat de attentiewaarde betreft scoren ze beslist 100 %. In Nederland heb ik zulke gekke poppen nog nooit gezien. Hoewel, ik noem ze nu wel gek, maar zijn al die geïdealiseerde poppen eigenlijk niet gekker en zijn deze poppen gewoon realistisch. De pop rechts laat de Italiaanse man zien na zijn 40ste (uitgezonderd Berlusconi;hij pas na zijn 70ste).
 

 

 

Het andere Italië 5

Het feest op de berg.

3 kruizen na Paasfeeest in bergdorp Italie mei 2014.

 

Hoewel Italië volledig van God los is, zijn de rituelen nog springlevend. Deze drie kruizen getuigen voor even nog van het passiespel tot zij weer vervangen worden door het versleten hardboardkruis dat achteloos in een hoek ligt:

 

Hardboardkruis Italie mei 2014.







Het andere Italië 4

De zweefmolen.

Zweefmolen op strand Cupra in Italië mei 2014.

 

Op het lege strand van Cupra werd deze prachtige zweefmolen opgebouwd en getest om na 1 dag weer afgebroken te worden en een tour langs de stranden van Italië te beginnen. Urenlang hebben we gekeken naar de strategieën van de plaatselijke jeugd om op het juiste moment "uit te zwaaien" en als eerste een hoog aangebrachte pluim te bemachtigen. 

Het andere Italië 3

De filmopname.



Spelers in een filmopname in een Italiaans bergstadje mei 2014.



 

Buiten het seizoen zijn in Italië alle centrale pleinen in de overigens fantastisch gerestaureerde stadjes in de heuvels vrij van toeristen en terrassen. Het is een uitgelezen moment voor de bezinning op de meer cultuurhistorische aspecten van de streek. Of de nogal merkwaardige kleding van de spelers in deze filmopname historisch correct was lijkt mij discutabel.  

Het andere Italië 2

Het appartement.

Grottomare Italië mei 2014

 

De oudste gebouwen langs de kust van Italië blijven buiten het seizoen in gesloten en zelfs in verwaarloosde staat nog prachtig en karakteristiek. Honderdduizenden nieuwe appartementsgebouwen met haar miljoenen vierkante meters woonruimte die 8 maanden per jaar gesloten zijn verpesten dit beeld volledig.



Het andere Italië 1

Het restaurant.

Restaurant in Grottomare Italië mei 2014

Een restaurant zoeken buiten het seizoen rond het gebied van Benedetto in Italië is nog niet zo eenvoudig. In Grottomare zagen we dit restaurant. Alsof een schilderij van Hopper werkelijkheid was geworden.

WNCW 88.7

Holland.







 

Ik ben een grote fan van de internetzender WNCW 88.7  http://wncw.org/listen-live . Een krachtige, betrouwbare 128 K Stereo Webstream met de prachtigste muziek. Voordat ik een sessie start op mijn laptop of smartphone zorg ik er voor dat ik eerst innig verbonden ben met WNCW. Een fantastische zender met blues, country, singer-songwriter, gospel,  rock, funk, punk - als het kunst was zou je het eclectisch kunnen noemen - die mij nooit verveeld en zonder enige reclame gedragen en bekostigd wordt door haar luisteraars en sponsors. Omdat er in Amerika geen publieke omroep bestaat die door de overheid bekostigd wordt roept WNCW met enige regelmaat haar luisteraars op om gul te doneren met geld of met het inleveren van je oude auto om daarmee haar bestaan te continueren. Dat is vanzelfsprekend. Immers, waar je van houdt, daar heb je ook iets voor over. In een alleraardigst artikel in de Volkskrant beschreef Johan Derksen zijn reizen naar Amerika en zijn ontmoetingen met verschillende bluesbands die de sterren van de hemel spelen en daarna met een plastic emmertje wat dollars ophalen en, als zij minder dan 3 maal een optreden per week hebben, overnachten op een camping in plaats van in een motel. Dat is ook Amerika. In het kleine provinciestadje in Nederland waar ik woon leggen om de haverklap allerlei kunstorganisaties het loodje en laten daarbij forse schulden achter op het moment dat zij te groot zijn gegroeid en niet meer door de diverse overheden kunnen worden gesubsidieerd. De ontslagen werknemers van al deze instanties, ik heb het niet over de kunstenaars die, zoals altijd onverbeterlijk, hun producten en diensten gratis aanbieden, reizen met riante ontslagvergoedingen deze zomer weer naar interessante, exotische bestemmingen. Bij terugkomst wacht vast weer een nieuwe kans. Dat is Nederland.     

Poortjes

Lessen uit de Wetenschap en de Kunst.

De politieke beslissing om voor vele miljoenen al onze treinstations te voorzien van poortjes om daarmee het zwartrijden te beperken en de veiligheid op de perrons en in de treinen te vergroten is een van de aardigste voorbeelden over hoe het mis kan gaan als je daarin niet de effecten meeneemt die een beslissing, hoe goed bedoeld ook, kan hebben voor al die zaken die je ermee uitsluit. Het lijkt sterk op een politiek die de waan van de dag volgt. Nu plotseling binnen de politieke discussie een van die uitgesloten zaken aan de orde is waarbij het station wordt opgevat als een publieke ruimte met een vrij verkeer van personen die onbelemmerd toegang hebben tot allerlei diensten en voorzieningen, worden er in deze tijd van crisis ingrijpende, kostbare verbouwingen en aanpassingen voorgesteld met onder- en boven doorgangen, tunnels, traversen en speciale toegangspassen. Lees onder andere:  http://www.ns.nl/over-ns/campagnes/dossier-ov-chip/poortjes-op-stations.html  

Zowel de politici als hun adviseurs verdienen hier een dieprode kaart voor hun kortzichtigheid en hun gecalculeerde belangen. Niet alleen de lessen van Herbert Simon, Nobelprijswinnaar voor de Economie in 1978, over de noodzaak in een gecompliceerde wereld onze keuzes op een verstandige manier te beperken, zijn onbegrepen, ook tonen onze beleidsmakers volstrekt niet op de hoogte te zijn van de geschiedenis van de beeldende kunst die ons vele stromingen, stijlen en trends leert die iedere keer weer en bijna altijd ontstaan door het maken van een strenge selectie uit het rijke arsenaal van beeldmiddelen en beeldinhoudelijke aspecten binnen het bereik van de beeldende kunst. Juist dank zij het kennen en uitsluiten van, zelfs afzetten tegen het bekende of het traditionele, ontstaan de mooiste kunstwerken. Kunstwerken die de waan van de dag lijken te volgen maar achteraf de getuigen van hun tijd blijken te zijn.

Ik ben geen treinreiziger. Ik loop, fiets, rijd en vlieg.

De prijs van kunst

Beeldende Kunst.

Overvloeier. 1995 Nico Schulte. 800 Euro.



Overvloeier. 1995 Nico Schulte. 4000 Euro.  

 

Het postmoderne en het posthistorische levensgevoel zijn zo langzamerhand in iedere uithoek van het kleinste dorp in Nederland doorgedrongen. Alle meningen zijn uit- en inwisselbaar, ja zelfs gelijkwaardig geworden. Of deze meningen nu zijn gebaseerd op een jarenlang onderzoek of op een momenteel onderbuik gevoel maakt helemaal niets meer uit. Zelfs het visuele aspect in de beeldende kunst is verdacht. Bij het waarderen van kunst zou het alleen nog maar gaan om de theorie. Wat kunst is, maken filosofen uit, niet de kunstenaars. Het kan nog gekker. Een goede vriend vertelde mij dat een beeldend werk pas kunst is als je er een “kunstprijs” aan geeft. Die prijs is niet kinderachtig. Nu weet ik hoe relatief de waarde van kunst kan zijn. Op een veiling kocht ik ooit werken voor nauwelijks 50 euro. De lijsten zelf waren al het meervoudige waard. Als ik zo’n werk, vaak afkomstig uit een artotheek of iets dergelijks, omdraaide stond er een prijs vermeld van soms wel 1500 euro die gesubsidieerd door de overheid gespreid met een “voordelige” kunstaankoopregeling betaald kon worden.

Laat ik maar eens de proef op de som nemen. Op dit moment heb ik twee tentoonstellingen waarin ik, dat is uniek, voor het eerst mijn vlakke beeldende werk toon. Bovendien is het werk zeer redelijk geprijsd. De directe verkoop valt tot dusver tegen terwijl de kritiek lovend, de interesse groot en de kwaliteit van het werk hoog is met een grote kans op waardevermeerdering in de toekomst. Je zou zeggen, dit is een uitgelezen kans voor een liefhebber, verzamelaar of investeerder om het werk voor een spotprijs te bemachtigen. Het werk is blijkbaar veel te goedkoop. Halverwege de tentoonstellingsperioden van deze werken zal ik de prijzen met een factor 5 tot 10 verhogen en de resultaten op deze blog vermelden.

 

Kunst, het is een vak

Regels.

 

Van een goede vriend kreeg ik een boek te leen met als titel: “23 Dingen die ze je niet vertellen over het kapitalisme”. De schrijver is Ha-Joon Chang. In het boek geeft hij een breed, gefundeerd inzicht in de wereld van het grote geld en het vrijemarktdenken en pleit hij voor een verstandig, restrictief overheidsbeleid. Het spreekt mij aan. Of het nu de economie, de kunst of de sport betreft, strenge regels zijn voorwaardelijk, daarna kunnen de remmen los en de teugels gevierd worden. Ik heb de aanwezigen bij de opening van mijn laatste tentoonstelling het aanbod gedaan hen een aantal recepten te sturen voor het maken van mooie kunstwerken. Deze recepten gaan uit van eenvoudige doch strenge regels met betrekking tot het materiaal, de techniek of de werkwijze, daarna bepalen chaos, toeval en intuïtie (misschien ook wel onnozelheid en domheid) het uiteindelijke resultaat. Ik ben mij ervan bewust dat ik dit aanbod doe als een professional die getraind is in het kijken naar beelden en in het maken van beelden. Geen enkel aspect, middel of element daarbij is mij vreemd. Ook al geef ik de regels weg, ik weet dat amateurs en hobbyisten die kunstwerken nooit zullen kunnen maken. Zoals mijn monteur zei, toen ik mijn Citroen C5 naar de garage bracht, nadat ik eerst zelf urenlang geprobeerd had om een defect lampje te vervangen en hij dit in no time opknapte, “Automonteur, het is een vak”.

Overstijgen

 

Een Hogere Werkelijkheid.

St. Vitus. Onbekende meester.

Op dit moment werk ik aan een installatie die in eerste instantie geïnspireerd is op een misvatting. Dat is niet erg. Ook in de wetenschap worden de mooiste uitvindingen gedaan op weg naar iets anders. Ik dacht een obscure zender te ontvangen, zoals ooit mijn gemanipuleerde, organische radio’s die ontvingen. Het bleek echter de krachtige conservatieve katholieke middengolf- en internetradiozender Radio Maria te zijn. Vervolgens heb ik een radio-ontvanger gekoppeld aan een pompsysteem, waardoor tijdens de ontvangst van al het geestelijke voedsel dat Radio Maria ons 24/7 biedt donkerrode tranen langs de muur naar beneden stromen en op magische wijze donkerrode menselijke silhouetten vormen. Al werkende herinnerde ik mij het prachtige houten beeldje van St.Vitus, gemaakt door een onbekende meester. Ik zag het ooit in Museum Kurhaus Kleve. Het verbeeldt het christelijke martelaarschap van St.Vitus, die zelfs in kokende baden met olie en hars nog niet klein te krijgen was. Ik heb een kopie daarvan eveneens gekoppeld aan een pompsysteem waardoor zowel zwarte als gele vloeistoffen langs de muur naar beneden stromen en op eenzelfde raadselachtige wijze menselijke silhouetten vormen. Ik ben een agnost. Religie is voor mij een menselijke constructie net zoals een kunstwerk dat is. Om een “Hogere Werkelijkheid” te bereiken, moet er eerst veel menselijke, fysieke en vaak banale arbeid verricht worden om de technische voorwaarden daarvoor te scheppen.

Happy Fish

 Pulsen!

 

Happy Fish

Een plan om een ballet met vissen te maken door elektriciteit het water in te sturen en de vissen met het wisselend omkeren van de polen in de door mij de gewenste richting te sturen, heb ik nooit willen uitvoeren. Waarom eigenlijk niet?  Vele vissoorten hebben iets met elektriciteit, dat is bekend. Ze hebben een zoeklichtje, sensoren voor elektrische veldlijnen of ze geven je zelfs een elektrische schok. Ik heb slechts eenmaal op een bescheiden manier een aantal goudvissen in aquaria,  jawel geheel functioneel en vooral ook betekenisvol, als weerstanden in een zwakstroom circuitje van een organische radio gebruikt. Daar hadden de visjes geen last van. Je moet, was altijd mijn gedachte, uiterst terughoudend zijn zodat je het dierlijke leven niet beschadigt. We kennen de elektrovisserij al langer. Onlangs verscheen een bericht in de pers dat de Nederlandse “pulsvissers” met behulp van elektriciteit tweemaal zoveel platvis mogen vangen. “Ze trekken alleen maar even een beetje krom” zei een visser. De Nederlandse vissers die wachten op een pulsvergunning voor het vissen middels de duurzame pulstechniek kunnen nu snel met hun kotters met pulskorftuig aan de slag. Deze nieuwe methode schijnt veel milieuvriendelijker te zijn. Pulsen! Het mag weer, het is helemaal OKÉ. Misschien ga ik toch het vissenballet eens uitvoeren.

 

Not Happy Fish

 

 

Kunst en Leven

Oosterbeekse School Revisited?

Nico Schulte. 12 landschappen. Krijt op papier 1981.

 

Ik woon in Arnhem. Sinds kort heb ik een atelier in Oosterbeek. Er ging een wereld voor mij open. Ik ontmoet er gepassioneerde kunstenaars, kunstliefhebbers en vrijwilligers die een geweldig kunstklimaat neerzetten. Kunst en leven lijken er op een vanzelfsprekende manier samen te gaan. Korte lijntjes en een directe respons op het beeldende werk, het is hartverwarmend. Scarabee en de Kunstkoepel doen er prachtig werk de beeldende kunst voor het publiek zichtbaar te maken. Voorwaarde is wel dat je als beeldend kunstenaar uit je zelfverzonnen wereldje stapt en je quasi-elitaire kunstplek verlaat. Mijn atelier bevindt zich in het atelierverzamelgebouw Ateliers Dennenkamp. De kunstenaars in dit gebouw participeren volop in het zichtbaar maken van hun professionele werk in de vorm van workshops, open dagen, kunstroutes, verkooptentoonstellingen, lokale en (inter-)nationale presentaties.

Verwondering

Over Landschappen, Structuren, Overvloeiers en Drippings.

 

Nico Schulte 3 Details 1981/2014

 

Binnenkort presenteer ik, nagenoeg gelijktijdig, mijn (nog onbekende) beeldende werk op papier op twee verschillende plekken in Oosterbeek. Op dinsdagavond 04 februari 2014 20.30 uur is er een opening van mijn werk in Cultuur- en Ontmoetingscentrum Kreek, Weversraat 24, 6862 DP Oosterbeek waarbij ik landschappen en machinetekeningen toon en op zaterdagmiddag 08 februari 2014 15.30 uur is er een opening van mijn werk in Galerie De Sonnenberg, gevestigd in woonzorgcentrum De Sonnenberg, Sonnenberglaan 4, 6861 AM Oosterbeek met structuren en collages.

Henk Meutgeert, verbonden aan de Stichting Scarabee, schreef de volgende tekst: 

In gesprek met Nico Schulte.

Aan de wand van het Oosterbeekse atelier van Nico Schulte (1949 Avereest) verspreidt een bloedrode bejaarde transistorradio de katholieke boodschap van de Nederlandse middengolfzender Radio Maria. Vanuit het binnenste van het apparaat welt een al even bloedrood waterstroompje op dat een spoor over een strook wit papier trekt om daarna in een klein putje te verdwijnen. Schulte stemde enige tijd geleden toevallig af op het radiostation, verbaasde zich over de zender en dacht iets obscuurs te hebben gevonden. Maar hij kwam er achter dat het hier een uiterst moderne en efficiënte organisatie betreft, zo lezen we op zijn weblog. Op dat blog verwondert hij zich over nog meer zaken; zijn kat die over zijn toetsenbord loopt, een uitnodigingskaart van een museum, het assortiment van Ikea of het tijdelijke Arnhemse busstation. En dat geldt ook voor het werk dat hij als beeldend kunstenaar het licht doet zien. “Eigenlijk heeft alles wat ik maak te maken met verwondering”, zegt hij.

Schulte exposeert de komende weken op twee plaatsen in Oosterbeek; in Kreek laat hij onder andere zijn tekenmachines zien en de resultaten daarvan, in De Sonnenberg hangen zijn ‘drippings’ samengesteld uit druppels verf, zijn uit veel onderdelen ontstane ‘structuren’ en landschappelijke werken. En daarmee gunt hij de bezoekers van de expositie in De Sonnenberg een primeur. Nog nooit heeft hij ‘hangende’ werken voor het publiek gepresenteerd. Dat hij dat nu wel doet is min of meer het gevolg van zijn verhuizing naar het atelier in de voormalige Dennenkampschool in Oosterbeek. Door die verhuizing kreeg Schulte de kans om zijn door de jaren heen ontstane werken weer eens goed te bekijken.

 “Ze zijn uit de duisternis in het volle licht gekomen”, zegt hij schaterlachend om die wat gezwollen uitdrukking meteen wat te relativeren. “Misschien was het ook wel de behoefte om het verleden wat op orde te brengen. Ik maak wat, en dan maak ik weer wat, en nog weer wat. Als je steeds nieuwe dingen maakt dan blijft je een heleboel papier achtervolgen. En nu ik het allemaal weer een beetje ‘salonfähig’ maak is het voor mij ook verrassend hoe ze er uit zien. Ik heb het werk eigenlijk nooit zo bekeken als ik het nu doe, ik krijg er weer een nieuwe relatie mee. Op een bepaalde manier is het allemaal nieuw.”

Nico Schulte bezocht in de jaren zestig de academie in Arnhem. Het was de tijd van de democratisering, die ook binnen het onderwijs zijn beslag kreeg.

Schulte: “De discussie werd daar volop gevoerd. Je moest een programma met opdrachten doorlopen en als je daar zelf je ideeën over had kreeg je er eigenlijk geen feedback op. Ik experimenteerde volop met het schilderen. Eigenlijk heb ik op de academie maar één schilderij gemaakt, maar dan wel steeds opnieuw. Ik trok mijn consequenties uit de situatie en had het idee dat men mij niks meer kon leren. Ik ben weggegaan en heb staatsexamen gedaan.”

Direct na het behalen van zijn onderwijsakte begon hij met lesgeven. Een jaar later belandde hij toch weer op de academie in Arnhem, maar nu als docent. Het bleek dat zijn benadering toch werd gewaardeerd. Hij bleef lesgeven tot aan zijn pensionering en werkte daarnaast steeds als beeldend kunstenaar.

Schulte werd vooral bekend met zijn installaties met geluid, hij experimenteerde met het opwekken van energie door onder andere gebruik te maken van organisch materiaal en hij ‘herbouwde’ radio’s met organische materialen. Projecten die na een tentoonstelling meestal “op de vuilnisbelt terecht kwamen omdat ze onmogelijk konden worden bewaard”, zegt hij. En hij construeerde onder meer zijn tekenmachines die reeksen tekeningen voortbrachten. Daarnaast bleef hij, net als op de academie, tekenen, maar hij heeft die tekeningen, net als zijn andere ‘vlakke’ werk, nog nooit tentoongesteld. Tot nu toe.

De werken die hij in De Sonnenberg toont zijn ontstaan vanaf de jaren zeventig. “Ik heb nooit de behoefte gehad om ze aan het publiek te laten zien. Dat geldt niet voor het werk dat gemaakt is met mijn tekenmachines. Dat werk heb ik uit handen gegeven en ze waren onderdeel van de installatie”, zegt hij.

Net als dat het geval is bij de installaties die hij in de loop der jaren maakte hebben veel van zijn ‘horizontale’ werken te maken met techniek en natuurlijke processen. Zo zijn zijn ‘drippings’ op papier studies waarin wordt onderzocht wat de zwaartekracht teweegbrengt. “Van hoe hoog laat je een druppel verf vallen, en hoeveel verf laat je vallen? En wat is het resultaat dan?”, verklaart hij. Andere werken zijn samengesteld uit verschillende materialen en onderdelen en zijn ontstaan door eenzelfde procesmatige manier van werken.

Schulte: “Hoe ver kan ik gaan om uit heel verschillende onderdeeltjes toch een soort geheel te maken? De werken bestaan uit lagen, steeds over elkaar heen, waardoor er toch een min of meer homogeen geheel ontstaat. Alles mag in mijn werk. Alle materiaal is oké, plakband, papiertjes, verpakkingsmateriaal, oude kaarten, alles wat er zo los en vast zit. Al die verschillende dingen bij elkaar verdwijnen in één homogeen oppervlak, waarbij al de details wegvallen. Net als een tribune vol met mensen, daar valt het ene individu ook niet meer op. Als ik dat punt bereikt heb, dan is het goed, dan moet ik niet verder gaan.”

“Eigenlijk heeft alles wat ik maak te maken met verwondering. De verwondering over wat je kunt zien, wat je waarneemt. Geluid, beweging, licht. Dat heb ik ook met foto’s. Ik dacht: hoe is het toch mogelijk dat je een foto kunt lezen, dat dat een beeld is dat de neerslag is van de werkelijkheid, dat het lijkt op een ruimte, dat je iemand kunt herkennen. Je kunt zeggen: dat is toch gewoon zo, maar stel je eens voor dat ik in Nieuw Guinea woon en een reiziger laat mij voor het eerst een foto zien. Ik neem aan dat ik niet meteen dezelfde voorstelling zie als die reiziger. Als je er over nadenkt is het wel grappig, uiteindelijk maak je als kijker altijd je eigen beeld. En het is bijzonder dat anderen datzelfde gaan doen. Zo wordt een landschap dat je ziet altijd een persoonlijk landschap, met eigen betekenissen en associaties. Er bestaat geen waarheid als een koe. Maar je moet er ook mee oppassen; als kunstenaar stuur ik de kijker natuurlijk wel.”

“In mijn werk verbeeld ik geen persoonlijke inhoud of boodschap, maar als geheel zegt het wel iets over mij. Ik werk rationeel, ik heb een plan en daarna laat ik het een beetje waaien. Orde en chaos zitten altijd in mijn werk en het gaat ook altijd om onderzoek. Ik begrijp nooit dat andere mensen alles maar voor lief nemen. Hoe zit iets nou, hoe kan iets, dat wil ik onderzoeken. In de lessen die ik gaf heb ik me er altijd over verbaasd dat ieder kind weer anders tekent en weer met andere dingen komt. Een opdracht was bij mij alleen maar een vertrekpunt. In ons vak is het zo dat je je aan die opdracht moet houden zodat er later beoordelingscriteria op los kunnen worden gelaten en er kan worden gewezen op alles wat niet deugt. Daar heb ik altijd anders over gedacht.”