Het licht in de duisternis

VM23.

Daar waar overheden zich met de (beeldende) kunst bemoeien ontstaan er gemakkelijk ongezonde situaties. Ik schreef er al vaker over in mijn blog. Uit een hele lange lijst zal ik hier slechts een drietal perversiteiten noemen. Een van die situaties trof ik aan toen ik ooit het CBKG (Centrum voor Beeldende Kunst Gelderland) aan de Kortestraat in Arnhem bezocht en even dacht dat ik in een deprimerende installatie van Ilja Kabakov terechtgekomen was waarin hij zijn oude communistische vaderland genadeloos persifleerde. Het bleek echter een van de kantoorruimtes te zijn in het pand van CBKG waar ik zo’n 20 personen aantrof achter evenzovele beeldschermen, die na het faillissement van het Centrum tot op de dag van vandaag procederen over hun wachtgelden. Waarom staan kunstenaars dat toe? Veel hebben we er niet van geleerd, gezien de alsmaar uitdijende activiteiten van PM (Plaats Maken), dat zich weliswaar een kunstenaarsinitiatief noemt, maar eerder een zwaar gesubsidieerde stichting is, ja zelfs deels een echte BV, met onder andere een heuse galerie met een eigen kunstenaarsbestand en kostbare deelnames aan kunstbeurzen. Art Rotterdam 2015 was hen blijkbaar te min, ik zag ze zitten rond de tafel in de stand bij Rotterdam Contemporary 2015, nog nagenietend van hun verblijf in Hotel New York, zonder ook maar enig oog te hebben voor de bezoekers, waarvan ik er een was. Zou het niet raadzaam zijn om weer terug te keren naar de oorsprong, het faciliteren van beeldende kunstenaars middels grafische en digitale werkplaatsen en het geven van workshops? Als derde wil ik een van de meest ontnuchterende situaties noemen, het is een ontmoeting die ik een klein jaar geleden had in de ruimte van VM23 met een vertegenwoordigster van de door de provincie gesubsidieerde Stichting voor Kunst en Cultuur, daarna geheten Gelders Centrum voor Kunst en Cultuur dat, na heel lang googelen, sinds september 2015 bekend is als Cultuurmij Oost. Zij antwoordde op mijn vraag wat zij nu eigenlijk deden met het kostbare digitale archief van beeldende kunstenaars dat ooit is aangelegd: “Daar doen we niets mee”. Voordat ik haar kon vragen wat ze nu eigenlijk wel deed stelde ze mij een vraag: “Kunnen deze kunstenaars niet hier exposeren?” Het is werkelijk de omgekeerde wereld als een zwaar gesubsidieerde partij haar taken verwaarloost en om gunsten vraagt van een plek als VM23 dat zonder enige subsidie en slechts gedreven door passie en inzet van kunstenaars en initiatiefnemers wel succesvol is.

VM23 maakt een hele lange neus naar de diverse overheden die zich naar haar inzicht te veel met de inhoud van de kunsten bemoeien, de kunstmarkt verstoren en de kunstgelden “verkwanselen” gezien de lange lijst van financiële tekorten van diverse kunstevenementen en de pijnlijke transities en kostbare faillissementen van kunstinstellingen in Gelderland. VM 23 gelooft niet in welk top-down beleid dan ook en ziet voor de overheden slechts een incidentele taak als opdrachtgever en een meer structurele taak als faciliteerder door podia te creëren voor haar kunstenaars om zich naar het publiek te presenteren. Mocht dit scenario ooit waarheid worden zal VM23 er naar streven om de alom zeer gewenste presentatievergoedingen en werkbudgetten voor de deelnemende beeldende kunstenaars allereerst te verwerven uit particuliere fondsen. 

Laat VM23 een lichtend voorbeeld zijn. Als de subsidies van de overheden voor de cultuur stoppen, actueel in Vlissingen en Den Haag, verdwijnen de presentatieplekken voor beeldende kunst in hoog tempo. Dat kun je schandalig noemen, barbarisme of het einde van de beschaving, het is een uitgelezen kans om op iedere non-plek waar dan ook een nieuw initiatief te starten.