Kunst en Technologie

Soundscapes.

 

De geluidskunst is anno 2015 weer helemaal terug met de tentoonstelling Soundscape 2 in de Galerie van Espace Enny in Laag Keppel. Met dank aan Enny Verheij, Armeno Albers en Carel Lanters.

Een artikel in het dagblad Trouw van ROBBERT ROOS − 02/11/95! wil ik de lezers van deze blog niet onthouden. Dit artikel uit 1995 handelt over de tentoonstelling “NowHere” in de Schellensfabriek, Vestdijk 80A, Eindhoven. Twintig jaar na dato is zijn conclusie nog steeds actueel.

'NowHere' is een soort uitwisselingsproject tussen Het Apollohuis uit Eindhoven en Gallery Surge in Tokio. De ondertitel luidt 'een Japans-Nederlandse tentoonstelling van eigentijdse kunst 1995'. Er is gezocht naar kunst die nu van belang wordt geacht. Daardoor is het des te saillanter dat de 'klassieke' media als schilderen en beeldhouwen ontbreken. Blijkbaar wordt alleen het gebruik van elektronica - de rode draad van de expositie - als echt vernieuwend gezien.. Verschillende kunstenaars presenteren zich als knutselaar/uitvinder. Paul Panhuysen (1934) heeft zijn ruimte omgetoverd tot een groot muziekinstrument, net als Kazue Mizushima (1964). Panhuysen installeerde een mechanisch orkest, waarvan de violen, gitaren en trommels met elektronisch aangedreven strijkstokken, plectrums en trommelstokken worden bespeeld. Een intrigerende muziekcompositie volgens de aan John Cage verwante chaos-theorie is het resultaat.. In het midden van de oude fabriekshal staat een tafel, waar strak gespannen draden samenkomen. Deze draden zijn hoog aan het plafond verbonden met enorme blikken, die als een soort alternatieve klankkasten fungeren. Door met de vingers langs de snaren te strijken geeft Panhuysen concerten op dit zelfgebouwde instrument. Mizushima gebruikt eenzelfde methode, maar bij haar zijn het in groepen kris-kras door de ruimte gespannen zijden draden, die aan de uiteinden zijn voorzien van kartonnen bekertjes. Bij het betreden van haar ruimte heb je even het gevoel dat je een driedimensionale notenbalk bent binnengestapt.. Achter de zaal van Mizushima zorgt Nico Schulte (1949) voor een 'concert' met radiofrequenties. De energie voor zijn geluidsinstallatie wekt Schulte op alternatieve wijze met natuurlijke krachten op. Hij gebruikt hiervoor citroenen in een mengsel van water, zuren en zoutoplossingen, een gedroogde tulp geplet tussen twee glasplaten en een bak viooltjes. Natuur en techniek vloeien in Schultes installatie op een verbijsterende manier samen. Als neveneffect vult ook nog de geur van de citroenen de ruimte.. De exercities met geluid worden gevolgd door licht-experimenten. Het meest sprookjesachtig is het werk van Takashi Sasaoka (1956) & Soichi Arichi (1957). Het duo bouwde een muurtje van nonchalant tegen elkaar aan leunende tl-buizen, niet verbonden met welk armatuur dan ook. Die kunnen dus niet branden, denk je. Mooi wel. Door een elektriciteitssnoer langs de tl-buizen te draperen en hier een golflengte doorheen te sturen, beginnen de lampen te gloeien op de plek waar de draad hen raakt. Het is kunst vermengd met hogere natuurkunde.. Tokihiro Satoh (1957) gebruikt een simpelere lichtbron: de zon. Satoh stelt zijn fototoestel op in de vrije natuur of in de stad, kiest een extreem lange belichtingstijd en beweegt zich dan met een spiegeltje waarin de zon reflecteert door het beeld. Zo ontstaan surrealistische landschappen vol geheimzinnige lichtpuntjes, die contouren in het landschap accentueren of als autonome flonkerende ornamentjes een compositie binnen de compositie vormen.. Vermeldenswaard is verder Christiaan Zwanikken (1967). Hij brengt karkassen van dieren tot leven. Snavels en vogelhuiden zijn gemonteerd op robot-achtige machines en bewegen zich al fladderend of snaterend op hun plek. De dood wordt weer levend. Alleen doet het werk nogal denken aan Panamarenko, die voor het beeldenpark Middelheim in Antwerpen een mechanische kip ontwierp, die daar verwoede pogingen doet om van een paal af te vliegen..

Conclusie:
'NowHere' probeert het lichaam weer op een emotionele manier bij de elektronica te betrekken, waar de elektronische media de laatste jaren steeds abstracter en onpersoonlijker werden.